طی نشستی در اندیشکده برهان، اولین کتاب با موضوع نقد شبهگفتمان اعتدال رونمایی شد. کتاب «از مکتب نیاوران تا کابینه توسعهگرا» فراتر از مسائل روز، به بررسی مبانی فکری و نظری آنچه امروز بهعنوان جریان اعتدال، توسعهی وابسته به بیگانگان را مبنای اداره کشور قرار داده است پرداخته و آنرا موردنقد قرار میدهد.
حج اجتماعی بزرگ و فراگیر اسلامی است که این فریضه همهساله در موسم خاص تکرار میشود. در سال 1394 هجری شمسی، یکی از تلخترین و غمبارترین ادوار اقامه این فریضه رقم خورد و طی دو فاجعه ناگوار هزاران تن از حجاج بیتالله الحرام، به شهادت رسیدند. در فاجعه نخست، سقوط جرثقیل در صحن مسجدالحرام به شهادت بیش از 100نفر از حجاج انجامید و در فاجعه دوم که بزرگتر بود، بیش از 7هزار نفر از حجاج در سرزمین منا گرفتار حادثهای مشکوک شده و در اثر ازدحام و عدم امدادرسانی مناسب، در حالت احرام به شهادت رسیدند. این حج تلخ، البته برای ایرانیان تلختر بود، چراکه کشور ما در صدر فهرست کشورهای قربانی هر دو حادثه بود و حجاج ایرانی تلخکامی از دست رفتن همسفرانشان و تبدیلشدن عید قربان به عزای عمومی را از یاد نمیبرند.
فراز و فرود گفتمانهای سیاسی ایران معاصر در چند دهه اخیر، پرونده مطولی است که تحقیق و مداقه در باب آن به مجالی فراخ و تأملی چندوجهی و فرادانشی در حوزههای تاریخ، جامعهشناسی و جریانشناسی سیاسی میطلبد، اما بسیاری این مدعا را میپذیرند که دگرگونیهای گفتمانی با جابهجاییهای در قدرت رابطهای نزدیک و مستقیم داشته است. بهبیاندیگر تغییرات سپهر گفتمان سیاسی و اجتماعی در چند دهه اخیر در کشورمان یا متأثر از تغییرات سیاسی پساانتخاباتی بوده یا آنکه این تغییرات گفتمانی، نتیجه انتخابات و بهتبع آن روند سیاسی جدیدی را رقمزده است.
بازی دوگانهای که استکبار جهانی برای مشغولسازی درونی جهان اسلام، اتلاف توان و اقتدار مسلمین و جلوگیری از وحدت آنان در برابر نظام سلطه و صهیونیسم مدتهای مدیدی است شروع کرده، اینک ابعاد وسیعتری یافته است. در یکسوی جهان اسلام تمرکز نگرانکنندهای از جریانات سلفی تکفیری در قالب ادعای خلافت، علاوه بر آنکه تصویری مخدوش و غیرعقلانی از اسلام به جهان مخابره میکند، با موج تکفیر مسلمانان مخالف اعم از سنی و شیعه، در حال شکل دادن به یک فاجعه انسانی است. در سوی دیگر نیز، اندک مزدوران سرویسهای اطلاعاتی غرب در کنار افراد سادهلوح –که تکمیلکننده پازل مغرضان هستند- با طرح مسائل اختلاف افکن و توهین به مقدسات مذاهب اسلامی در آتش کینه و اختلاف میدمند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در هفته بسیج در دیدار بسیجیان به بیان محورهایی در جهت نقشآفرینی و توانمندسازی هرچه بیشتر این نهاد مردمی پرداختند. مروری گذرا بر این محورها نشان میدهد، میتوان نقشه راه تحول بسیج با سمتوسوی توانمندی را از آن استخراج کرد. ازاینرو نگاهی گذرا بر این محورها خواهیم داشت
از جمله ویژگیهای بارز نهضت حسینی، بعد احیاگرانه آن بوده است، بهگونهای که میتوان با قطعیت گفت یکی از اهداف حضرت اباعبداللهالحسین(ع) احیای اسلام ناب محمدی(ص) پس از گذشت پنج دهه از رحلت پیامبر بود. نگاه تاریخی به حوادث عاشورا و پس از آن نیز نتیجهبخش بودن این جهاد را نمایان میسازد، چنانکه قیام حضرت سیدالشهدا(ع) آغازگر بیداری بزرگی در جهان اسلام بود که تا سالها، ظلمه طاغوت را به چالش کشید.
هر چند تا لحظه نگارش این سطور، خبر استعفا یا برکناری علی جنتی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت یازدهم، در حد گمانهزنی رسانهای است، اما استمرار و عدم تکذیب آن را میتوان به حساب احتمال بالای آن دانست. اگر این خبر در روزهای آتی مابهازای واقعی پیدا کند بدین معناست که اولین جابهجایی وزیر در دولت یازدهم صورت گرفته و باید منتظر پیامدهای آن نیز ماند.
حوزه علمیه، نهاد مولد دانش دین در جهان تشیع بوده و با پیروزی انقلاب اسلامی و برپایی حکومتی مبتنی بر آموزههای اسلامی، جایگاهی ویژه در جامعه یافته است. به عبارت دیگر اگر تا پیش از انقلاب، حوزهها صرفاً نقشی اصلاحگرایانه برای خود قائل بودند، اکنون انتظار میرود حوزهها به تمام پرسشهای اساسی حکمرانی دینی و نحوه اداره جامعه پاسخ گویند. از سویی تحولات و تطورات اجتماعی در ایران و جهان در دهههای اخیر به گونهای بوده است که میزان تهاجم جریانات ضددین و انحرافی به ساحت شریعت مقدس و اعتقادات جامعه مضاعف شده و لازم است جریان حوزوی با سرعت و شتابی حتی بیشتر از تحولات روز خود را در مقام حراست از ایمان مردم ببیند. در همین راستا رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اعضای شورایعالی حوزههای علمیه به طرح نکات مهمی پرداختند که بر مبنای این نکات میتوان به «نقشه راه تحول در حوزه» - که مطالبه دیرینه امام خامنهای از حوزههای علمیه بوده است- دست یافت. در ادامه به طور مختصر به برخی از مهمترین این محورها میپردازیم
اکنون در حدود یک سال از فاجعه غمبار منا میگذرد و افکار عمومی و نخبگان کشورمان پرسشهای فراوانی در خصوص چرایی وقوع این حادثه و ابعاد گوناگون آن در برابر رژیم سیاسی حاکم بر حجاز مطرح کردهاند. پرسشگری و مطالبهگری ملت ایران و به ویژه رهبر معظم انقلاب حتی دیدگان خواب نگاه داشته شده جهان اسلام را بیدار کرده است و پس از پیام بیدارگرانه معظمله، بسیاری در امت اسلامی به خود آمده و شجره خبیثه ملعونه آلسعود را استیضاح کردهاند.
دوم مهرماه 1394 و در روز عید سعید قربان فاجعهای انسانی در مناسک حج رخ داد که زخمهای عدیده آن هنوز التیام نیافته است. در این فاجعه غمبار که به «فاجعه منا» معروف شد هزاران حاجی مسلمان، لبیکگویان به آسمان پر کشیدند که در میان آنها، نزدیک به 500 تن از شهدا از حجاج ایرانی بودند. بررسیها نشان میدهد این فاجعه، مرگبارترین حادثه در تاریخ حج ابراهیمی است.
با گذشت یک سال از این فاجعه دهشتناک، رژیم آلسعود بهعنوان حاکم مسلط بر حجاز، مسئولیت این فاجعه را نپذیرفته و از هرگونه پاسخگویی به جهان اسلام میگریزد اما امت اسلامی، بهخصوص خانواده شهدای منا، فهرستی بلندبالا از پرسشها و ابهامات را در ذهن خود دارند و طرح و واکاوی در هر یک به کیفرخواستی سنگین علیه این رژیم ننگین و مسئولیتناپذیر تبدیل خواهد شد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار هفته گذشته خود با هیئت دولت، در ذیل سرفصل مهم فرهنگ به نکتهای مهم در خصوص مسئولیتهایی که حاکمیت و دستگاههای فرهنگی در قبال این حوزه حساس دارند اشاره کردند و در همین بخش فرمودند: «اولویت بسیار مهم کشور، فرهنگ است. فرهنگ از ادبیات و هنر تا سبک زندگی تا فرهنگ عمومی تا اخلاق تا رفتار اجتماعی، شامل همه اینهاست؛ ما در این زمینهها تکلیف داریم، مسئولیت داریم، دستگاههای فرهنگی ما واقعاً مسئولیت دارند در این زمینه. فرض بفرمایید حالا فیلم، تئاتر، سینما، خب اگر مراقبت نباشد [چه میشود!] بنده طرفدار جزماندیشی و فشار و اختناق در این زمینهها نیستم، میدانید، من اعتقاد راسخ دارم به آزاداندیشی؛ منتها آزاداندیشی غیر از ولنگاری است، غیر از اجازه دادن به دشمن است که از دالان آزاداندیشی و آزادعملی بخواهد ضربه بزند به [کشور]. امروز نیروهای مؤمن و جوان انقلابیمان، بیشترین کارهای خوب کشور را دارند انجام میدهند، همین دانشبنیانها، همین کارهای گوناگون، همین فعالیتها، اینها بیشتر بهوسیله جوانهای مؤمن و مانند اینها انجام میگیرد. حالا فرض کنیم یک تئاتری یا یک فیلمی تولید بشود که تیشه به ریشه ایمان این جوانها بزند، این خوب است؟ این چیزی نیست که انسان از آن احساس خطر بکند؟»
رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت امام خامنهای(مدظلهالعالی) هفته گذشته در دیدار نمایندگان مجلس دهم، در ضمن طرح مطالبات از مجلس، به موضوعی مهم و نگرانکننده اشاره کردند و آن «ولنگاری و بیاهتمامی در حوزه فرهنگ» است؛ موضوعی که با توجه به اهمیت راهبردی فرهنگ نمیتوان بهراحتی از کنار آن گذشت و باید در خصوص ریشههای وقوع این پدیده در نظام مدیریتی کشور تأمل نمود. از اینرو در این یادداشت خواهیم کوشید بر مهمترین خاستگاههای بروز این معضل جدی نگاهی گذرا داشته باشیم
زبان فارسی علاوه بر جنبههای ادبی و بلاغی که در ذات آن نهادینه است، کارکردهای اجتماعی خاصی دارد که البته مبتنی بر مقوله مهم «هویت ملی» است. هویت ملی مجموعه داشتههای یک ملت را تشکیل میدهد که آن را از دیگر ملل و جوامع متمایز ساخته و در ذیل آن به یک تعریف جمعی دست مییابد. این تعریف جمعی یک ملت هر مقدار پرمغزتر، غنیتر و دیرینهتر باشد، پایههای اساسی یک فرهنگ تمدن خاص را مستحکمتر میگرداند و به همین دلیل است که زبان فارسی در شکلگیری هویت ایرانی نقشی بسزا داشته است.
یکی از دستاوردهای مهم و البته پابرجای انقلاب اسلامی دمیدن روحیه انقلابی و پویایی به همه چارچوبهای دینی و مناسک شرعی بود که میتوان آن را نوعی احیاگری و بازگشت به نسخه اصل و ناب معارف اسلامی دانست. بهعبارت دیگر اگرچه سالها دسایس طواغیت و غفلتهای افراد سطحی و منفعتطلب سبب شده بود تا بعضاً زنگارهای نفسانی و باطل بر برخی شعائر دینی بنشیند و حتی گاه آن را در 180 درجه نقطه مقابل آن هدفی که شارع مقدس تعقیب میکرده، قرار دهد، اما دم مسیحایی انقلاب و خصوصاً معمار کبیر آن، علاوه بر زنگارزدایی مسیر بازگشت به فطرت الهی را باز نمود.
بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در جمع فرماندهان گردانهای بسیج، علاوه بر آنکه حاوی نکات مهمی در تحلیل شرایط روز داخلی و بینالمللی بود، پیامهایی اساسی برای مخاطبان اصلی این دیدار، یعنی بسیج و بسیجیان داشت. یکی از محورهای خطاب معظمله به بسیج، تعیین اولویتهای امروز شبکه انسانی گسترده بسیج بود، در این خصوص میتوان نکات ذیل را مورداشاره قرار داد:
1- اولین اولویت مورد تأکید معظمله، عبارت بود از «تقوا و طهارت». انسانی که دغدغه انسانسازی دارد و در خصوص سالمسازی محیط اجتماعی، احساس تکلیف میکند در درجه نخست باید در جهت اصلاح خود بکوشد و بنیادیترین سطح اصلاح یک انسان، اصلاح معنوی، اخلاقی و تربیتی اوست که بر اساس آموزههای اسلامی، تقوا در اینجا معنا مییابد. در این خصوص ایشان با اشاره به توصیه معمول بزرگان اهل معنا و سالکان طریق حق، «پرهیز از محرمات و گناه» را سبب برکت دادن به زندگی و جلب رحمتالله دانستند و این نکته را مهمترین اولویت بسیج و بسیجیان بر شمردند.
2- دومین توصیه اولویتدار مورد تأکید معظمله، «بصیرت» بود. بصیرت را میتوان بینشی دانست که باعث تشخیص سره از ناسره در شرایط غبارآلود و پیچیده و آزمونی برای سنجش میزان پایایی مؤمن در سنگر توحید و مجاهدت میشود. داشتن بصیرت سبب میشود اولاً انسان نگاه راهبردی و فراگیر به جبهه تخاصم حق علیه باطل داشته باشد و رویدادهای جزئی و کماهمیت، توجه او را از مسائل اساسی غافل نسازد. چه بسیارند کسانی که حتی در پیرامون خود بهعنوان تحلیلگر و یا نخبه سیاسی اجتماعی شناخته میشوند، اما با درگیر شدن بر مسائل کماهمیت، از سطح حیاتی و اساسی منازعات و جبههبندیها غفلت میورزند و گاه پازل دشمن را تکمیل میکنند. تجربه فتنه 88 بهخوبی نشان داد که حتی برخی از چهرههای موجه و مورد رجوع مردم، چگونه در فهم سادهترین مسائل اطراف خود ناتوان میمانند و موجبات انحراف و تباه جمعی را فراهم میآورند؟!
به تعبیر حضرت امام خامنهای « بصیرت این است که انسان بداند، این حقایق را درک کند، جایگاه خودش را، جایگاه کشورش را، جایگاه ملّتش را، جایگاه منطق انقلاب را، جایگاه آن خطّ مستقیم و صراط مستقیمی که امام در کشور ترسیم کرد؛ جایگاه اینها را بداند؛ این، بصیرت است.»
3- اولویت دیگر مورد تأکید معظمله «آمادگی، کمربستگی و پا به رکاب بودن» است که البته از ویژگیهای اساسی هر عنصر بسیجی است، اما در شرایط کنونی معنا و مفهوم خاصتری مییابد. سرعت و پیچیدگی تحولات منطقه از یکسو و نیز غدر و حیله روزافزون دشمن از سوی دیگر، هوشیاری و در میدان بودن هرچه بیشتر بسیجیان را ضروری مینماید. مروری بر تحولات امروز منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا، از یمن، سوریه، بحرین و فلسطین و ... نشان میدهد که دشمن تلاش میکند به گونه مطلوب خود در دنیا روایت و قضاوت کند. اینجاست که انسان مؤمن و بسیجی باید احساس تکلیف و تلاش کند ندای مظلوم هرچه بیشتر به همه دنیا رسانده شود و ظلم و ظالم را رسوا کند.
بر این اساس رهبر معظم انقلاب اسلامی میفرمایند: «اغلب این مسائلی که امروز دارد اتّفاق میافتد، مسائلی است که قضاوت عادلانه منصفانه انسانی یکچیز است، قضاوت مغرضانه خباثتآلود غربیها و سیاستمدارانشان و دستگاههای تبلیغاتیشان یک جور دیگر است. مثلاً مسئله بحرین؛ مثلاً مسئله یمن؛ مثلاً مسئله سوریه... در مقابل این دنیا، انسان بابصیرت میفهمد که باید چه کار کند، میفهمد که موضع او چه موضع حقّی است.»
هرچند فناوریهای عصر ارتباطات تاکنون بیشتر بر ضد انقلاب اسلامی به کار گرفتهشده است، اما جبهه مؤمن انقلابی، خصوصاً جوانان بسیجی میتوانند ثابت کنند که از همین ابزار میتوان علیه تولیدکنندگان آن نیز بهره جست و به روشنگری در فضای جهانی پرداخت.
در این خصوص رهبر معظم انقلاب اسلامی میفرمایند: «بسیج میتواند به دیگران تفهیم کند که مواضع سیاسی جمهوری اسلامی ایران -که امروز ما مواضع رسمی و سیاسی مسئولین دولتیمان و دستگاهمان در مورد سوریه، در مورد عراق، در مورد بحرین، در مورد یمن، در مورد فلسطین، مواضع روشن و آشکاری است- منطقیترین مواضعی است که میتواند یک انسانِ منصف و عاقل اتّخاذ بکند.» بر این اساس برجستهسازی عقلانیت موجود در آرمانهای انقلاب اسلامی و گفتمان عمومی نظام جمهوری اسلامی، چه در مواضع و چه در رویکردها و اقدامات، میتواند یکی از مهمترین رسالتهای بسیج باشد. مخاطب چنین پیامی، تنها به مخاطبان داخلی محدود نشده و در گستره منطقهای و فرامنطقهای و جهانی نیز معنا مییابد.
چنین میدان گستردهای در مقابل بسیج و جبهه مؤمن انقلابی، بار دیگر یادآور این نکته اساسی و راهبردی است که منازعه انقلاب اسلامی با نظام سلطه و جبهه استکبار به پایان نرسیده و فراز و نشیبهای سیاسی جزئی نمیتواند مسیر عمومی روشنی را که حضرت امام (ره) در برابر ملت ایران گشودند، مسدود یا منحرف سازد.
همین مطلب:
کارآمدی نظامهای اجرایی، یکی از چالشهای اساسی کشور در سالهای اخیر بوده است و میتوان گفت حل این مسئله میتواند حل مسائل دیگر را نیز به همراه داشته باشد. در این میان آنچه باید بیشتر بدان توجه کرد، نقش و جایگاه مردم و نهادهای مردمی در حل این مسئله جدی و عمومی است. بر این اساس بسیج بهعنوان سرمایه اجتماعی نظام و تبلور نقشآفرینی عمومی و تخصصی مردم در حاکمیت جمهوری اسلامی ایران، میتواند پاسخگوی مناسبی برای این مسئله و مسائلی از این دست باشد. در ادامه کوشش خواهد شد به برخی نکات مهم حول فرصتهای بالقوه و بالفعل درون بسیج برای کارآمدسازی دولت و نظام اجرایی کشور پرداخته شود.
از میان مؤلفههای هویتبخش قیام حضرت اباعبداللهالحسین «دفاع از عزت اسلامی» بسیار برجسته و پررنگ است و چنانکه همه میدانیم جمله معروف «هیهات مناالذله» منقول از آن حضرت در تارک این پرچم پرافتخار میدرخشد.
مفهوم عزت از مفاهیم دینی و مأخوذ از معارف قرآنی است که در آموزههای دین مبین اسلام مورد تأکید جدی بوده و مختص خداوند و مؤمنین دانسته شده است.
عزت به هر بلندی گفته میشود که آب بر آن مسلط نمیشود. ازاینرو عزیز به کسی گفتهشده که تحت سلطه چیزی درنمیآید و مسلط بر دیگران است. مقابل عزت، ذلت است. چنانچه امام حسین (ع) میفرماید: موتٌ فی عزِّ خیرٌ من حیاهًٍْ فی ذلٍّ؛ مرگ باعزت و آزادگی بهتر است از زیستن با ذلت و حقارت. در بررسی و تبیین این مفهوم مهم در مکتب عاشورا، میتوان ابعاد ذیل را برای آن متصور بود
رهبر معظم انقلاب اسلامی، چندی پیش در دیدار فرماندهان و مسئولان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با تأکید بر هوشیاری در برابر نفوذ دشمن فرمودند: «امروز نفوذ دشمن یکی از تهدیدهای بزرگ است برای این کشور؛ دنبال نفوذند. نفوذ یعنی چه؟ نفوذ اقتصادی ممکن است، که البتّه کماهمّیتترین آن نفوذ اقتصادی است؛ و ممکن است که جزو کماهمّیتترین [هم] نفوذ امنیتی باشد. نفوذ امنیتی چیز کوچکی نیست امّا در مقابل نفوذ فکری و فرهنگی و سیاسی، کم اهمّیت است. نفوذ امنیتی عوامل خودش را دارد، مسئولان گوناگون - از جمله خود سپاه- جلوی نفوذ امنیتی دشمن را با کمال قدرت انشاءالله میگیرند. در زمینههای اقتصادی، چشمهای بینای مسئولان اقتصادی بایستی باز باشد و مواظب باشند که [دشمنان] نفوذ اقتصادی پیدا نکنند؛. . . این هم البتّه خیلی مهم است؛ امّا در قبال اقتصاد فرهنگی، اقتصاد سیاسی، نفوذ سیاسی و نفوذ فرهنگی اهمیتش، کمتر است و از همه مهمتر، نفوذ سیاسی و نفوذ فرهنگی است.»
همانگونه که در بیان ایشان مشهود است، باوجود آنکه نفوذ اقتصادی و امنیتی نیز از دغدغههای مهم معظمله است، اما آنچه مهمتر و نگرانکنندهتر مینماید، نفوذ سیاسی و فرهنگی است. لذا در این یادداشت کوشیده خواهد شد بهاختصار در باب اهمیت این سطح از نفوذ اشاراتی شود
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تقویت استقلال و خروج ایران از مدار وابستگی به غرب، تخاصم نظام سلطه در ابعاد گستردهای علیه جمهوری اسلامی ایران شدت یافت که نمونه بارز آن را میتوان در عرصههای رسانهای و آنچه اصطلاحاً «جنگ نرم» نامیده میشود، مشاهده نمود. در این راستا، بخش قابلتوجهی از توان رسانههای استکباری در جهت اعتبارزدایی از نظام اسلامی و دستگاههای رسمی و قانونی آن به کار گرفته میشود تا هم قدرت ملی نظام در داخل آسیب ببیند و هم قدرت نرم آن در محیط پیرامونی مورد خدشه واقع شود.
11 مرداد 1394، برنامه ای با موضوع اسلام رحمانی و پلورالیسم دینی و با حضور حجت الاسلام والمسلمین مستوفی کارشناس مسائل دینی، حجت الاسلام والمسلمین امیدی کارشناس امور دینی و اخوان کارشناس مسائل فرهنگی ، از رادیو گفتگو پخش گردید.
این روزها خیابانهای شهرمان رنگ و بوی تازهای یافته و میزبان میهمانانی است که عطر حضورشان در همهجا استشمام میشود. چه میهمانانی هستند که خود صاحبخانهاند و ما همه بر سر سفره عزت و اقتدارشان نشستهایم.
با تو از آن 175 دریادل خطشکن میگویم که اکنون دستبسته به آغوش وطن بازگشتهاند تا دست ملت ایران هیچگاه بسته نماند و از ما و شما پنهان نیست، ملتی که چنین قهرمانانی دارد هیچگاه دستبسته نخواهد بود.
ایستادگی را باید از این ستارههایی آموخت که رفتند تا این راه، استوار و مستدام و این پرچم همچنان برافراشته بماند و درس «عزت و شرف» را در مکتب آب آموزگاری کردند.
بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مسئولان و فرماندهان ناجا، حامل پیامها و نکات مهمی بود که نگارنده میکوشد تأملی هرچند گذرا بر نکات مهم مورد تأکید معظمله داشته باشد:
نامگذاری سال 1393 هجری شمسی بهعنوان «اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی» پیام روشنی به همراه داشت و آن لزوم هدایت اولویتهای اصلی کشور در این دو حوزه راهبردی یعنی «اقتصاد» و «فرهنگ» بود. اکنون در آستانه پایان سال، نیمنگاهی به کارنامه مدیران و مسئولان کشور، میزان موفقیتها و دستاوردها و درعینحال نقاط ضعف و کمبودهای کشور را در این دو حوزه روشن میسازد.