نقشه راه تحول حوزه
نقشه راه تحول حوزه
حوزه علمیه، نهاد مولد دانش دین در جهان تشیع بوده و با پیروزی انقلاب اسلامی و برپایی حکومتی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی، جایگاهی ویژه در جامعه یافته است. به عبارت دیگر اگر تا پیش از انقلاب، حوزه‌ها صرفاً نقشی اصلاحگرایانه برای خود قائل بودند، اکنون انتظار می‌رود حوزه‌ها به تمام پرسش‌های اساسی حکمرانی دینی و نحوه اداره جامعه پاسخ گویند. از سویی تحولات و تطورات اجتماعی در ایران و جهان در دهه‌های اخیر به گونه‌ای بوده است که میزان تهاجم جریانات ضددین و انحرافی به ساحت شریعت مقدس و اعتقادات جامعه مضاعف شده و لازم است جریان حوزوی با سرعت و شتابی حتی بیشتر از تحولات روز خود را در مقام حراست از ایمان مردم ببیند. در همین راستا رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اعضای شورای‌عالی حوزه‌های علمیه به طرح نکات مهمی پرداختند که بر مبنای این نکات می‌توان به «نقشه راه تحول در حوزه» - که مطالبه دیرینه امام خامنه‌ای از حوزه‌های علمیه بوده است- دست یافت. در ادامه به طور مختصر به برخی از مهم‌ترین این محورها می‌پردازیم:
1- نخستین پیش نیاز دستیابی به تحول، داشتن برنامه‌ای بلندمدت برای این امر است که لازمه طرح‌ریزی و تحقق چنین برنامه‌ای – در صورت وجود- حاکم شدن تفکر راهبردی و سامانمند در مدیران و نخبگان حوزه است. حوزه‌ها برای برداشتن گام‌های بلند، نیازمند نگرشی است که اهداف عالی را بشناسد و افق‌های دور و نیز کلیت این مجموعه را بتواند بنگرد و بر مبنای آن تصمیم بگیرد. وجود چنین تفکر راهبردی، سامانمند و کلان‌نگر می‌تواند زمینه را برای طرح‌ریزی یک «برنامه جامع راهبردی تحول حوزه» فراهم آورده و ورود مدیرانی با عزم و نگرشی متناسب می‌تواند اجرای صحیح و گام به گام چنین برنامه‌ای را محقق سازد.
2- اکنون حوزه‌های علمیه نیازمند یک اندیشکده یا اتاق فکر تحول است که در بیان رهبر معظم انقلاب اسلامی از آن به عنوان «مرکز مطالعات راهبردی حوزه» یاد شد. راهبری تحول در هر سازمان و مجموعه‌ای نیازمند آن است که این تحول از دوره ظرفیت نخبگی آن سازمان بجوشد و نوعی اجماع یا حداقل اتفاق نظر روی آن پدید آید. اکنون در حوزه چهره‌های ارزشمندی از نخبگان و فرزانگان هستند که ایده‌های قابل تأمل و مفید و تجارب قابل بهره‌برداری‌ای در باب تحول دارند که وجود این نهاد اندیشه‌ورز می‌تواند موجب مشارکت هرچه بیشتر این ظرفیت‌های فکری نخبگی در این امر مهم گردد.
3- برخی توصیه‌های مدیریتی که معظم‌له به شورای عالی حوزه فرمودند نیز در فرآیند برنامه‌ریزی تحول راهگشاست، از جمله «پرهیز از دیوان‌سالاری‌های شبه دولتی» و «نشست و برخاست مدیران حوزه با طلاب». می‌توان فرایند تعاملی هرچه منعطف‌تر و نزدیک‌تر افقی و عمودی در سازمان حوزه‌ها را فراهم کرد و عزمی راسخ و تمام‌عیار را در خدمت تحول‌خواهی همه‌جانبه در حوزه به میدان آورد.
4- علاوه بر اینها شرایط جامعه کنونی، اقتضائات زمان و نیز آینده پژوهی تحولات آتی از یک‌سو و آسیب‌شناسی حوزه‌های علمیه فعلی از سوی دیگر نشان می‌دهد سرفصل‌های محتوایی و رویکردی نیز در برنامه تحولی حوزه باید در دستور کار قرار گیرد که برخی از این سرفصل‌های محتوایی عبارتند از:
الف- ایجاد فضای انس با قرآن در میان طلاب
ب- شناسایی استعدادهای برتر
ج- ترویج مطالعه به‌ویژه در زمینه سیر تاریخ علوم حوزه و تفسیر
د- تربیت مبلغ‌های قلمی علاه بر مبلغ‌های سخنور
ه- تربیت مبلغ فضای مجازی
اتخاذ این رویکردها در کنار برنامه‌های اجرایی متناسب در فعال‌تر شدن حوزه و بسیج سرمایه انسانی آن در خدمت مضاعف به اهداف حکومت دینی و رشد و بالندگی معارف اسلامی در جامعه کنونی تأثیر بسزایی خواهد داشت و چارچوب‌های ایمانی مردم را تقویت خواهد نمود.
نهمین مطلب:
نیما