راهنمای انتخاب خوب

 

رهبر معظم انقلاب اسلامی در انتخابات امسال دو اولویت اصلی پیش رو را «افزایش مشارکت» و سپس «کمک به انتخاب خوب» دانسته‌اند. ایشان از زمان شهادت رئیس‌جمهور فقید، در دو سخنرانی به موضوع معیار‌های انتخاب خوب یا شاخص‌های انتخاب اصلح پرداخته‌اند که به نظر می‌رسد امروز مهم‌ترین معیار‌های تشخیص را در اختیار ما قرار می‌دهد. معظم‌له در سالگرد ارتحال حضرت امام (ره) فرمودند: «ملت ایران ... احتیاج دارد به یک رئیس‌جمهور فعال، پرکار، آگاه و معتقد به مبانی انقلاب.» و نیز در دیدار با نخبگان علمی توصیه کردند: «نگاه کنید ببینید چه کسی به ملاک‌های انقلاب نزدیک‌تر است و توانایی کار در جهت ملاک‌های انقلاب را دارد؛ این‌ها را اگر ملاحظه کنید، شاید بتوانید مثلاً یک انتخاب خوبی  داشته باشید.»

انتخابات و اختیارات

 

چند روز پیش نگارنده به همراه جمعی از مدیران رسانه‌ها میهمان رئیس سازمان صداوسیما بودیم تا هم از کم‌وکیف برنامه‌های انتخاباتی آن سازمان مطلع شویم و هم نظرات و پیشنهاد‌های خود را در مورد این برنامه ارائه دهیم. یکی از نکاتی که من متذکر شدم در مورد اختیارات رئیس‌جمهور بود. در آن جلسه اشاره کردم که برخی رؤسای جمهور در گذشته وعده‌هایی به مردم داده‌اند و بعد از رسیدن به قدرت، چون بدان‌ها عمل نکرده‌اند، تقصیر سایر قوا و نهاد‌ها انداخته‌اند و حتی مدعی شده‌اند که اختیارات کافی برای انجام وظایف‌مان نداریم. 

دولت وحدت و اصلاح ریل حکمرانی

 

دولت شهید آیت‌الله رئیسی به رغم عمر نسبتاً کوتاه موفق شد به یکی از پیچیده‌ترین چالش‌های حکمرانی کشور، یعنی گرفتاری ساختار اجرایی در میانه دوگانه‌های کاذب پایان دهد و بدین ترتیب ریل حکمرانی را اصلاح کند. این دوگانه‌ها گاه برساخته رسانه‌ها بوده و گاه از دل تئوری‌های وارداتی حوزه اندیشه سیاسی رشدونمو کرده بود. در طول سال‌های ۱۳۶۸ تا ۱۴۰۰ مجموعه متنوعی از دوگانه‌های سیاسی در فضای دانشگاهی و رسانه‌ای مطرح شد که با مشغول‌سازی توان کشور عملاً موجب فرصت‌سوزی شد. هرچند در ساحت تبیین و نظر، بطلان بسیاری از این دوگانه‌ها پیش‌تر به اثبات رسیده بود، اما حضور آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی در مسند ریاست جمهوری و مشی سیاست‌ورزی او را می‌توان تجلی عملی پایان یافتن مجادله بیهوده بر سر چنین دوگانه‌هایی دانست. 

تکمیل حماسه با منتخبی با رأی سدید

 

ثبت‌نام نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم به پایان رسید و ۸۰ نفر از کسانی که خود را لایق کسب این مسئولیت می‌دانستند، نام‌نویسی کردند. ناگفته پیداست این حجم از احساس تکلیف برای نامزدی سیاسیون در انتخابات ریاست جمهوری طبیعی و حضور نهایی همه آنان امکان‌پذیر نیست. در خصوص ریشه‌های چنین پدیداری باید در مجالی مستوفا به تحلیل پرداخت، اما واقعیت‌هایی، چون فقدان احزاب مؤثر و کارآمد و نیز سامانه‌های ائتلافی و البته ضیق وقت در انتخابات کنونی بر این مسئله مؤثر بوده است. 

مصداق بارز مرنج و مرنجان

 

در این چند روز که از شهادت رئیس‌جمهورمان می‌گذرد بسیار از ویژگی‌های اخلاقی او گفته شد و البته هرقدر هم گفته شود باز حق مطلب ادا نمی‌شود. شاید بتوان در یک کلام این‌ها را در دو گزاره خلاصه کرد که شهید آیت‌الله رئیسی مصداق بارزش بود؛ «مرنج و مرنجان». این دو توصیه که از دیرباز مورد تأکید استادان اخلاق بوده، در سلوک افراد وارسته و خودساخته نمایان می‌شود، اما وجود چنین خصائلی در یک سیاستمدار عالی‌رتبه مستقر در قدرت حقیقتاً بسان «دُر نایاب» است. 

همه یا هیچ اصلاح‌طلبان تمامیت‌خواه

 

بسیاری معتقدند که بازی انتخاباتی جریان موسوم به اصلاحات طی دو دهه و نیم گذشته، از چارچوبی مشخص پیروی می‌کرده است. هرچند در انتخابات دوم خرداد ۱۳۷۶، چپ‌ها که امید چندانی به پیروزی نداشتند، در کمال ناباوری در انتخابات پیروز شدند، اما از فردای تشکیل دولت هفتم، استراتژی جدیدی در کنش انتخاباتی در پیش گرفتند که خلاصه آن «همه یا هیچ» است. یک روی سکه این راهبرد پیروزی تمام‌عیار در انتخابات و کسب همه کرسی‌های قدرت بود، اما روی دیگر آن، رفتار مردم‌سالارانه انتخاباتی و واگذاری عرصه به رقیب پیروز نبود. در انتخابات شورا‌های شهر اول (۱۳۷۷) و مجلس ششم (۱۳۷۸) پیروز شدند که البته اماواگر‌هایی در این دومی وجود داشت، اما از روزی که ورق برگشت و اقبال عمومی از اصلاح‌طلبان رو برگرداند، روی دیگر بازی اصلاح‌طلبان  مشاهده شد. 

آزمون سخت گورباچف

 

خبر درگذشت میخائیل گورباچف، آخرین صدر هیئت‌رئیسه اتحاد جماهیر شوروی سابق بار دیگر رویداد‌های عبرت‌آموز واپسین سال‌های نهمین دهه قرن گذشته میلادی را در ذهن‌ها متبادر کرد؛ روز‌های پرحادثه‌ای که دنیا نظاره‌گر فروریختن مرکزیت بلوک شرق و پایان یافتن دوران جنگ سرد بود. در سال ۱۹۸۵ میخائیل گورباچف به صدارت هیئت‌رئیسه اتحاد شوروی رسید و نوید اصلاحات سیاسی و اقتصادی را برای عبور از چالش‌های مزمنی که این کشور در طول سالیان متمادی حکومت کمونیسم به آن مبتلا بود، به جامعه بزرگ‌ترین کشور دنیا داد.

راز تقلا‌ها علیه محور تهران – مسکو

 

در طول یک دهه و نیم گذشته موضوع ارتباط جمهوری اسلامی ایران و روسیه از محور‌های حاشیه‌سازی‌های جریان رسانه‌ای معارض بوده است. این جریان که وابستگی آن به غرب چندان پوشیده نیست، گاه با شعار‌های فریبنده و ظاهراً خیرخواهانه خود را نگران استقلال ایران معرفی کرده و این روابط را در مغایرت با آن قلمداد می‌کند. اما ریشه این تقلا‌های سیاسی و رسانه‌ای علیه همکاری ایران و روسیه در کجاست؟

صد روز بدون بدزبانی

 

با گذشت صد روز از عمر کابینه سیزدهم، بحث درباره کارنامه این دولت و میزان تحقق وعده‌ها در جریان است، اما نکته‌ای که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد عملکرد شخص رئیس‌جمهور، خصوصاً در حوزه ناظر به ویژگی‌های شخصی اوست. هرچند برخی به پرکاری و به میان مردم رفتن وی اشاره کرده‌اند، اما کمتر کسی به ادبیات و گفتمان رئیس‌جمهور، خصوصاً در مورد منتقدان، مخالفان و دولت پیشین پرداخته است.

انتظار استمرار حرکت تحولی و جهادی از دستگاه قضا

بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر مسئولان قوه قضائیه و نیز حکم معظم‌له در انتصاب رئیس جدید این قوه را می‌توان نوعی تحسین حرکت تحولی دو سال اخیر قوه و انتظار استمرار و ارتقای این رویکرد در دوره رئیس جدید این نهاد دانست. ایشان در بیانات خود با اشاره به کارنامه پرافتخار آیت‌الله رئیسی در مدیریت قوه، رئیس جدید را به تداوم این روند مثبت توصیه فرمودند. روشن است که ویژگی هایی، چون مردم‌گرایی، تحول‌خواهی، فسادستیزی، کار و همت جهادی، تکیه بر نیرو‌های انقلابی و مؤمن و استفاده حداکثری از نیرو‌های توانمند و کارآمد بخشی از کارنامه مدیریتی آقای رئیسی در قوه است که اتفاقاً اقبال عمومی قابل‌توجهی را در انتخابات اخیر به ایشان جلب کرد.

حق‌الناس؛ حتی یک رأی!

 

مردم‌سالاری دینی، نظریه پشتیبان نظام جمهوری اسلامی در حوزه اندیشه سیاسی است. برخلاف برخی تصور‌ها این نظریه حاصل تلفیق دموکراسی و دین نیست، بلکه حق حاکمیت مردم را از درون دین مبین اسلام استخراج کرده و از این رو مفهوم مردم‌سالاری دینی، بسیط بوده و مفهومی مرکب نیست. مردم‌سالاری دینی بسیط است، به این معنا که حق مردم در تعیین سرنوشت خود مفهومی کاملاً دینی بوده و این‌گونه نیست که با چسباندن دو واژه مردم‌سالاری و دین به دنبال اسلامی کردن دموکراسی باشیم.

سقوط آزاد سرمایه اجتماعی اصلاح طلبان

 

یکی از ویژگی‌های انتخابات ۲۸ خرداد آن بود که نشانه‌ای مهم در سپهر سیاسی ایران آَشکار ساخت و آن «سقوط آزاد سرمایه اجتماعی اصلاح‌طلبان» بود. مروری بر نتایج انتخابات اخیر به خوبی نشان می‌دهد که چگونه جریان دوم خرداد بدنه خود را تقریباً از دست داده و بسان سر بی‌تنه در عرصه سیاسی مانده است.

آغاز فصل جدید خدمت

 

سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در حالی به پایان رسید که ماشین جنگ روانی دشمن و امتداد داخلی آن تلاش زیادی برای ناامیدسازی و منصرف کردن مردم از مشارکت به کار بسته بود، اما جامعه ایرانی مسئولیت‌شناسی و بلوغ فکری و سیاسی خود را نمایان ساخت و پاسخ محکم و قاطعی به بدخواهان و دشمنان داد. شایان ذکر است که بررسی‌ها نشان می‌دهد در این دوره، شدت تلاش دشمن، رسانه‌های آن و برخی جریانات داخلی برای القای یأس و سرد کردن تنور انتخابات در تاریخ انقلاب اسلامی بی‌سابقه بوده است.

دولت قوی با رأی سدید

 

فرایند برگزاری انتخابات ریاست جمهوری به روز‌های تعیین‌کننده خود نزدیک می‌شود و رقابت نامزد‌ها برای کسب اقبال عمومی بیش از همه‌چیز رخ می‌نماید. هرچند بعد از اعلام نتایج احراز صلاحیت‌ها از سوی شورای نگهبان، عده‌ای وانمود کردند که برخی جریانات سیاسی نماینده‌ای در میان نامزد‌ها ندارند، اما برگزاری مناظره‌ها و گفتمان نامزد‌ها به خوبی نشان داد که در میان نامزد‌ها به هر یک از سه طیف اصولگرا، اصلاح طلب و اعتدالی گرایش وجود دارد و از این جهت تنوع گفتمانی کاملی وجود دارد. در خصوص میزان مشارکت نیز به نظر می‌رسد همچنان مهم‌ترین مانع پیش روی افزایش مشارکت، نارضایتی‌های ناشی از سوءعملکرد دولت آقای روحانی است.

معمای مشارکت

 

پس از اعلام نتایج احراز صلاحیت نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در شورای نگهبان، موجی رسانه‌ای و سیاسی در کشور شروع شد که ترجیع بند اصلی آن نگرانی از کاهش مشارکت در انتخابات است. البته انتشار برخی نظرسنجی‌‌هایی که در همین چند روز پس از اعلام نظر شورا انجام شده، نشان می‌دهد تأثیر این عدم احراز در حدی که عنوان شده نیست و فقط 7 درصد ریزش مشارکت تاکنون داشته که قطعاً در فضای تبلیغات و مناظرات قابل جبران است.

نمایشی به نام دموکراسی امریکایی

انتخابات ریاست جمهوری امریکا، فارغ از نتیجه آن، تصویری واقعی از آنچه را که به نام «لیبرال دموکراسی امریکایی» به دنیا عرضه کرده، به نمایش گذاشته است. اندکی تأمل در ابعاد فرایند‌های این انتخابات در این دوره و ادوار گذشته به خوبی نشان می‌دهد که این نمایش «خیمه‌شب‌بازی» تا چه حد به معیار‌های مردم‌سالار دور یا نزدیک است. مروری گذرا بر رویداد‌های چند روزه و دقتی جزئی در آن‌ها به خوبی نشانه‌هایی را پدیدار می‌سازد که مختصات واقعی دموکراسی غربی را برملا می‌سازد. در ادامه به اختصار به برخی از این نشانه‌ها اشاره می‌کنیم

ضرورت‌های شرعی و اخلاقی انتقاد

بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، در دیدار حضوری رئیس‌جمهور و اعضای ستاد ملی مقابله با کرونا، بار دیگر یادآور برخی موازین مهم شرعی و اخلاقی است که گاه در پیچ‌وخم‌های سیاست‌ورزی به حاشیه رانده یا مورد غفلت قرار می‌گیرد. ایشان با تأکید بر لزوم اتحاد و انسجام درونی در کشور، به اقدام اخیر برخی‌ها در مواجهه با دولت و شخص رئیس‌جمهور اشاره کردند و فرمودند: «اگرچه در میان این برادران، افراد خوبی هم هستند، اما این کار غلط بود و این موضوع را به‌طور صریح اعلام می‌کنم.» معظم‌له، انتقاد را غیر از هتک حرمت دانستند و افزودند: «هتک حرمت در میان مردم حرام است و نسبت به مسئولان بیشتر، بخصوص در میان مسئولان بالای کشور. ممکن است انتقاد درستی داشته باشید، انتقاد کنید اشکالی ندارد، اما انتقاد با اهانت و هتک حرمت متفاوت است این‌گونه رفتار‌ها و هتک حرمت، روش امریکایی‌ها است که در مناظره‌ها و کار‌های مطبوعاتی، خود را در دنیا رسوا کرده‌اند تا جایی که یک شخصیت برجسته سیاسی آن‌ها می‌گوید، دنیا با هراس و تحقیر به ما نگاه می‌کند. روش ما اسلامی و قرآنی است، یعنی انتقاد بیان می‌شود، اما هتک حرمت انجام نمی‌گیرد. باید حرمت رؤسای سه قوه و مسئولان کشور که در عرصه خدمت‌رسانی به مردم هستند، حفظ شود.»

علاج با دولت جوان حزب‌اللهی 

دیدار رهبر معظم انقلاب اسلامی با دانشجویان، حامل پیام‌های مهمی بود که تحلیل آن‌ها در شرایط امروز گفتنی‌های بسیاری را در ذهن متبادر می‌کند، اما نکته‌ای که شاید بتوان آن‌را از همه مهم‌تر قلمداد کرد، تکیه‌بر دولت جوان حزب‌اللهی به عنوان راه‌حل مشکلات کشور است. ایشان خطاب به دانشجویان فرمودند: «مکرر گفته‌ام که به چنین دولتی معتقد و امیدوارم، اما معنای این حرف صرفاً این نیست که یک جوان سی‌وچندساله رئیس دولت باشد بلکه معنای دولت جوان و حزب‌اللهی یک دولت پای کار، آماده و بانشاط است که علاج مشکلات است و می‌تواند کشور را از راه‌های دشوار عبور دهد.»

از کتاب «از مکتب نیاوران تا کابینه توسعه‌گرا» رونمایی شد

طی نشستی در اندیشکده برهان، اولین کتاب با موضوع نقد شبه‌گفتمان اعتدال رونمایی شد. کتاب «از مکتب نیاوران تا کابینه توسعه‌گرا» فراتر از مسائل روز، به بررسی مبانی فکری و نظری آنچه امروز به‌عنوان جریان اعتدال، توسعه‌ی وابسته به بیگانگان را مبنای اداره کشور قرار داده است پرداخته و آن‌را موردنقد قرار می‌دهد.

سوژه انتخاباتی؛ از کنسرت تا سخنرانی

در حالی که توجه اصلی افکار عمومی به راهپیمایی دهها میلیونی اربعین حسینی است و فضای کشور و منطقه معطوف به این خیزش جهانی است، ناگهان روی لغو سخنرانی یک چهره سیاسی در مشهد جریان‌سازی رسانه‌ای صورت می‌گیرد و تلاش می‌شود این خبر به محور اصلی رسانه‌ها تبدیل شود. طبیعتاً درباره حقایق و دلایل لغو سخنرانی علی مطهری در مشهد باید صبر پیشه کرد و منتظر توضیحات دقیق مقامات ذی‌ربط ماند، اما یک واقعیت قابل پنهان کردن نیست و‌آن اینکه این سخنرانی به هر علتی که لغو شده باشد، سوژه خوبی در اختیار ائتلاف اصلاحات- اعتدال برای شروع پیش از موعد تحرکات انتخاباتی قرار داده است.

انتظاری که از روز دانشجوی امسال می‌رود

شانزدهم آذر که در تقویم کشور به‌عنوان «روز دانشجو» ثبت‌شده است، با مفهوم سلطه ناپذیری و استکبارستیزی پیوندی عمیق داشته و دارد. هرچند در طول ادوار گذشته تلاش شده است تا ماهیت جنبش دانشجویی استحاله شده و آرمان‌های تقلبی و بدلی برای این حرکت -که عدالت‌خواهی جزو ذات آن است- جعل شود، اما پر واضح است که این آرمان‌های اصیل و ذات حقیقی این جنبش به فراموشی سپرده می‌شود.

درسی در ولایت مداری و اسیر قدرت نشدن...

 درسی در ولایت مداری و اسیر قدرت نشدن...

خاطره ای که ای کاش مسئولان اجرایی امروز آن را بخوانند ...!