رایگاه

تارنمای دیدمان و اندیشه؛ یادداشت‌های محمدجواد اخوان

رایگاه

تارنمای دیدمان و اندیشه؛ یادداشت‌های محمدجواد اخوان

رایگاه

«فبشر عبادالذین یستمعون القول فیتبعون احسنه»

آن چه می نویسم احتمالا دیدگاه و نظر من است، اما نام تارنمای خود را «رایگاه» نهادم تا مکانی باشد جهت اقتراح و تضارب آرا و خوانندگان محترم خود بیاندیشند و برترین را برگزینند!

کانال من در شبکه اجتماعی تلگرام
https://telegram.me/mjakhavan

طبقه بندی موضوعی
بایگانی

۳۶ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «فلسطین» ثبت شده است

کتاب راهنمای عمومی اسرائیل شناسی ۲۰۲۰ (جلد پنجم)

کتاب «راهنمای عمومی اسرائیل‌شناسی ۲۰۲۰ (جلد پنجم: آموزش و رسانه)» به قلم «سمیره علیان» و «ولید العمری» و با ترجمهٔ «محمدجواد اخوان» توسط نشر بینش‌مند منتشر شده است. این جلد از مجموعهٔ راهنمای عمومی اسرائیل‌شناسی، به بررسی ساختار نظام آموزشی، آموزش عالی، پژوهش علمی و همچنین رسانه‌ها در اسرائیل می‌پردازد و با تکیه‌بر پژوهش‌های موسسهٔ الدراسات الفلسطینیه تهیه شده است. سرویراستاری این مجموعه بر عهدهٔ «منیر فخرالدین» بوده است.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۵ مهر ۰۴ ، ۱۰:۱۸
محمدجواد اخوان

آیا به قیمت این خون‌ها می‌ارزید؟

در طول دو سالی که از وقوع عملیات «طوفان الاقصی» می‌گذرد، شدت عملیات جنایتکارانه رژیم‌صهیونی در نوار غزه و کشتار وسیعی که منجر به شهادت بیش از ۶۰هزار نفر - که غالباً کودکان و زنان بودند - شده است، بحث‌های گسترده‌ای را در محافل رسانه‌ای و مطبوعاتی جهان برانگیخته است. در این میان، برخی این پرسش اساسی را مطرح می‌کنند که آیا اصلاً چنین عملیاتی ارزش آن را داشت که به چنین واکنش خونینی از سوی صهیونیست‌ها بینجامد؟

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۵ مهر ۰۴ ، ۰۶:۴۷
محمدجواد اخوان

کتاب راهنمای عمومی اسرائیل شناسی ۲۰۲۰ (جلد چهارم)

کتاب «راهنمای عمومی اسرائیل‌شناسی ۲۰۲۰ (جلد چهارم: نهادهای نظامی امنیتی)» با سرویراستاری منیر فخرالدین و تألیف فادی نحاس و ترجمه محمدجواد اخوان، توسط موسسه مطالعات فلسطین منتشر شده است. این جلد به بررسی ساختار، راهبردها و تحولات نهادهای نظامی و امنیتی رژیم صهیونیستی می‌پردازد و اطلاعات تحلیلی و مستندی درباره سیاست‌ها، دکترین امنیتی، صنایع نظامی و محیط استراتژیک اسرائیل ارائه می‌دهد. 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۴ مهر ۰۴ ، ۰۸:۲۰
محمدجواد اخوان

کتاب راهنمای عمومی اسرائیل شناسی ۲۰۲۰ (جلد سوم)

کتاب «راهنمای عمومی اسرائیل‌شناسی ۲۰۲۰ (جلد سوم: سیاست و جامعه)» با سر ویراستاری منیر فخرالدین و همکاری آنتوان شلحت، نبیل صالح و محمدجواد اخوان، توسط موسسه الدراسات الفلسطینیة گردآوری شده است. این جلد به بررسی ساختار سیاسی، احزاب و تحولات جامعه اسرائیل می‌پردازد و اطلاعات مستندی درباره جمعیت، احزاب، سیاست‌های داخلی و چالش‌های اجتماعی این رژیم ارائه می‌دهد.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۳ مهر ۰۴ ، ۱۷:۵۸
محمدجواد اخوان


کتاب راهنمای عمومی اسرائیل شناسی ۲۰۲۰ (جلد دوم)

کتاب «راهنمای عمومی اسرائیل‌شناسی ۲۰۲۰ (جلد دوم: رژیم حکومتی و حقوقی)» به سرویراستاری منیر فخرالدین و با همکاری نویسندگان «مهند مصطفی»، «اسامه حلبی» و «موسی ابورمضان» و ترجمهٔ محمدجواد اخوان، توسط موسسه الدراسات الفلسطینیه تهیه شده است. این جلد به بررسی ساختار سیاسی و حقوقی رژیم اسرائیل می‌پردازد و اطلاعات مستندی دربارهٔ نظام حکومتی، قوه‌های سه‌گانه، انتخابات، و ساختار حقوقی این رژیم ارائه می‌دهد.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۱ مهر ۰۴ ، ۱۵:۲۶
محمدجواد اخوان


کتاب راهنمای عمومی اسرائیل شناسی ۲۰۲۰ (جلد اول)

 

کتاب «راهنمای عمومی اسرائیل‌شناسی ۲۰۲۰ (جلد اول: ایدئولوژی و تاریخ)» نوشتهٔ منیر فخرالدین و رائف زریق با ترجمهٔ محمدجواد احوان و نشر موسسهٔ مطالعات فلسطین، اثری پژوهشی دربارهٔ ریشه‌ها و ساختارهای فکری، سیاسی و تاریخی رژیم صهیونیستی است. این کتاب به بررسی ایدئولوژی صهیونیسم، روند شکل‌گیری دولت اسرائیل و تحولات تاریخی مرتبط با آن می‌پردازد و اطلاعات مستندی دربارهٔ جامعه، سیاست، اقتصاد و جمعیت اسرائیل ارائه می‌دهد.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۰ مهر ۰۴ ، ۰۷:۰۳
محمدجواد اخوان

معنای به رسمیت شناختن فلسطین

 

در روز‌های اخیر شماری از دول، به‌ویژه کشور‌های غربی از جمله انگلستان، کانادا، استرالیا و پرتغال اعلام کردند که موجودیت فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند. پرسش اصلی بدین قرار است که این رسمیت‌بخشی، حامل چه معنایی است و آیا در چارچوب تحلیلی موسوم به «راه‌حل دو دولتی»، این اقدام به زیان سرنوشت ملت فلسطین خواهد بود یا به سود آن؟

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۲ مهر ۰۴ ، ۰۷:۵۲
محمدجواد اخوان

شکست جنگ جهانی علیه غزه

 

از هنگامی‌که رژیم صهیونی برای جبران شکست مفتضحانه در طوفان الاقصی به غزه حمله کرد، ۴۷۰ روز می‌گذرد و اینک بالاخره به ناچار به آتش‌بس تن داد. زمانی که حمله هوایی و سپس زمینی به غزه شروع شد، هدف اسرائیل، نابودی مقاومت اسلامی و به‌ویژه حماس و نیز آزادی اسرای صهیونیست اعلام شد. برای این دو هدف مهم بی‌سابقه‌ترین تهاجم نظامی در تاریخ اشغال فلسطین آغاز شد. 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۹ دی ۰۳ ، ۱۰:۴۲
محمدجواد اخوان

سرنوشت مرز‌های سایکس‌پیکویی

 

یکی از روز‌های بهار سال ۱۹۱۶ میلادی، دو وزیر فرانسوی و انگلیسی در مذاکرات پنهانی، مشغول ترسیم مرز‌هایی بودند که واقعیت روی زمین در منطقه آسیای جنوب غربی را تا به امروز رقم زده است. مرز‌هایی که امروز در این منطقه می‌بینیم به‌جز چند کشور کوچک جنوب خلیج‌فارس - که بازمانده خروج ۵۰ سال پیش انگلیس از شرق سوئز هستند – ماحصل توافق میان «سر مارک سایکس» و «فرانسوا ژرژ پیکو» بوده است. ظلم و ستمی که ترکان عثمانی بر اعراب جزیره‌العرب و هلال خصیب روا می‌داشتند، سبب شد اعراب نیز با شوریدن بر عثمانی مسیر تحقق این مرز‌ها را هموار سازند.  

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۱ دی ۰۳ ، ۱۹:۲۹
محمدجواد اخوان

عبرتی که از وینوگراد گرفته نشد

 

بالاخره همان‌گونه که پیش‌بینی می‌شد، رژیم‌صهیونیستی با اعلام آتش‌بس، از مرز‌های لبنان عقب‌نشینی کرد و دو ماه تهاجم بی‌نتیجه متوقف شد. هرچند نتانیاهو مدعی است که آتش‌بس موقت است و تلاش می‌کند پرونده جنگ مختومه نباشد، اما تصریح آموس هوکشتاین، فرستاده ویژه امریکا به لبنان بر دائمی بودن آتش‌بس، نشانگر آن است که امریکایی‌ها تمایلی به ادامه پشتیبانی ماشین جنگی اسرائیل ندارند و به دنبال بستن این پرونده هستند. 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۰ آذر ۰۳ ، ۰۷:۱۶
محمدجواد اخوان

ایستادگی عمومی در کنار حزب‌الله

 

 

یک ماه از صدور پیام رهبر معظم انقلاب‌اسلامی درباره حوادث لبنان می‌گذرد که در فراز پایانی آن خطاب به عموم مسلمین مرقوم داشتند: «بر همه مسلمانان فرض است که با امکانات خود در کنار مردم لبنان و حزب‌الله سرافراز بایستند و در رویارویی با رژیم غاصب و ظالم و خبیث آن را یاری کنند.» در طول یک ماه اخیر بحث‌های فراوانی در مورد چگونگی عمل به این فرمان معظم‌له در میان علاقه‌مندان به انقلاب‌اسلامی و مقاومت درگرفته و این پرسش مطرح بوده که چگونه می‌توانیم حزب‌الله را در رویارویی با رژیم صهیونی یاری کنیم؟

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۸ آبان ۰۳ ، ۰۷:۳۴
محمدجواد اخوان

جنگ با فراموشی

 

از همان روز‌های نخست بعد از طوفان الاقصی که صهیونیست‌ها دیوانه‌وار و عصبی با حمایت مستقیم امریکا و اروپا به غزه یورش بردند تا به خیال خود پرونده حماس و مقاومت را برای همیشه ببندند، زمزمه این سؤال مطرح شد که با توجه به خوی توحش و کشتار رژیم صهیونی، این عملیات به مصلحت بود و در واقع به پیامد‌های بعدی‌اش می‌ارزید؟ این سؤال همچنان مطرح بود و میزان مطرح‌شدنش رابطه مستقیمی با شتاب ماشین کشتار صهیونیست‌ها داشت و اکنون نیز بعد از یک‌سالگی طوفان، کشیده شدن شعله‌های جنگ به لبنان و شهادت سنوار باز هم مطرح می‌شود. 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۱ آبان ۰۳ ، ۰۷:۳۱
محمدجواد اخوان

ما و سرنوشت رژیم‌صهیونیستی

 

اینک برای بسیاری این سؤال مطرح است که جمهوری اسلامی و محور مقاومت بالاخره در مواجهه نهایی با رژیم صهیونیستی چه خواهد کرد و آیا احتمال دارد با عملیات نظامی گسترده طومار اشغالگران قدس را در هم بپیچد؟

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۱ مهر ۰۳ ، ۰۷:۲۸
محمدجواد اخوان

سفیدشویان غرب مشغول کارند

 

درحالی‌که بسیاری از روشنفکران و دانشگاهیان در کشور‌های مختلف و به‌ویژه غربی با تمام وجود به پشتیبانی از مردم فلسطین و اهالی غزه به میدان آمده‌اند، رفتار برخی فارسی‌زبانان بسیار عجیب است. در خیابان‌ها و دانشگاه‌های اروپا و امریکا معدودی سلطنت‌طلب فارسی‌زبان معمولاً کنار صهیونیست‌ها سعی می‌کنند تجمعی در برابر افراد آزادیخواه حامی فلسطین برگزار کنند تا مثلاً به خیال خود موازنه برقرار شود و کسی نفهمد که دنیا علیه رژیم صهیونیستی شده است. برخی‌شان هم البته در قامت کارشناس یا مردم امریکا (!) جلوی آنتن شبکه‌های فارسی‌زبان ظاهر شده و قربان صدقه پلیس‌های امریکا می‌روند! اما از این‌ها خیلی عجیب‌تر کسانی هستند که در داخل کشورمان سعی می‌کنند برخورد خشن پلیس امریکا با استاد و دانشجو را عادی جلوه دهند و مانع از توجه افکار عمومی شوند. 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۹ ارديبهشت ۰۳ ، ۱۱:۲۹
محمدجواد اخوان

راز‌های آن آتش مشرقی و شب ستاره‌باران

 

حدود ۱۰ روز قبل در سرمقاله روزنامه جوان درباره تنبیه متجاوزان صهیونیست به ساختمان کنسولی جمهوری اسلامی به قلم این حقیر به نکته‌ای اشاره شد که اکنون معنای دقیق‌تری می‌یابد. در آنجا تأکید شد که «پاسخ جمهوری اسلامی به شرارت‌های رژیم‌صهیونیستی قطعی است، اما کیفیت این "سیلی" را باید در چارچوب راهبرد کلان جمهوری اسلامی ایران جست‌وجو کرد. در سطح راهبردی نوار پیروزی‌های مقاومت همچنان استمرار یافته، پس زمین بازی موفق برای ما در سطح راهبردی تعریف می‌شود. حریف می‌خواهد ما از زمین موفق خود یعنی راهبرد تنازل کرده و به بازی در زمین او یعنی "تاکتیک" تن در دهیم. البته توان تاکتیکی ما نیز قابل‌اتکاست، درعین‌حال هوشمندی نظام ایجاب می‌کند که نقطه قوت‌ها حفظ شود. در نتیجه بازی مطلوب حفظ زمین راهبردی در عین استمرار سیاست ابهام است».

‌در نهایت اشاره شد که دشمن «ضربه تاکتیکی هم خواهد خورد، اما جابه‌جایی زمین بازی رخ نخواهد داد».

۱ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۷ فروردين ۰۳ ، ۰۷:۴۷
محمدجواد اخوان

پیروزی اراده مردم فلسطین

چند هفته پیش در جریان سفری که به همراه جمعی از اهالی رسانه به لبنان داشتیم، در ضمن دیدارها، جلسه مشترکی هم با نمایندگان گروه‌های مختلف فلسطینی حاضر در لبنان برگزار شد. در آن دیدار پس از استماع نظرات برادران فلسطینی، هنگامی که قرار شد نکته‌ای را هم بنده به‌عنوان یکی از مدیران رسانه‌ای ایران عرض کنم، به این نکته بسنده کردم که من به عنوان یک معلم دانشگاه حماسه طوفان الاقصی و جنگ اخیر غزه را نقطه عطف تاریخ فلسطین می‌دانم و معتقدم که تاریخ فلسطین را می‌توان به قبل و بعد از این واقعه تقسیم کرد. دلیل آن هم فراتر از رویداد‌های نظامی یا حتی اوج‌گیری جنایات صهیونیست‌ها، این است که جنگ اخیر نماد هویت‌یابی «مردم» فلسطین و ظهور «اراده» آنان بود. در این جنگ بود که برای اولین‌بار در تاریخ یک سده اشغال فلسطین، این خود فلسطینی‌ها بودند که کنشگر فعال و اصلی تحولات این  سرزمین بودند. 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۴ آذر ۰۲ ، ۱۱:۰۰
محمدجواد اخوان

تاریخ فشرده استعمار در جنگ غزه

 

تعداد شهدای فلسطینی در غزه، خصوصاً کودکان، همچنان در حال افزایش است و سکوت مجامع تحت نفوذ غرب و همراهی سران دولت‌های اروپایی و امریکا با صهیونیست‌ها این سؤال را در اذهان متبادر می‌کند که حد یقف جنایت رژیم صهیونیستی کجاست و در واقع، چه زمانی حامیان غربی اسرائیل ترمز ماشین کودک‌کشی او را خواهند کشید. برای پاسخ باید دلیل حمایت‌های بی‌چون‌وچرای غربی‌ها از جنایات رژیم‌صهیونیستی را فهمید. به‌بیان‌دیگر، چطور اروپایی‌هایی که شعار حمایتشان از حقوق بشر گوش فلک را کر کرده اینک خودشان در برابر رویداد‌های امروز فلسطین کور شده‌اند؟

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۸ آبان ۰۲ ، ۱۷:۰۷
محمدجواد اخوان

چه کمکی از ما برمی‌آید؟

 

در طول بیش از یک ماهی که از تجاوز رژیم صهیونیستی به غزه می‌گذرد، انتشار اخبار و تصاویر جنایات رژیم خصوصاً علیه کودکان و غیرنظامیان عواطف بسیاری را جریحه‌دار کرده و کم نیستند افرادی که می‌پرسند در این شرایط خاص «چه کمکی از ما به مردم مظلوم غزه برمی‌آید؟» روشن است که برای عموم مردم حتی گزینه امدادگری به مردم فلسطین ممکن نیست و با توجه به محاصره شدید و غیرانسانی غزه کمک مالی هم به‌سختی ممکن است به تأمین مایحتاج ضروری اهالی غزه بینجامد، بنابراین عملاً گزینه‌های نظامی، لجستیکی و حتی مالی موضوع این یادداشت نیستند و تمرکز بر کمک فرهنگی و اجتماعی است که از عهده بسیاری برمی‌آید.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۰ آبان ۰۲ ، ۱۷:۰۰
محمدجواد اخوان

حزب‌الله در یک ماه گذشته چه کرد؟

 

در حالی که موضوع ورود حزب‌الله به نبرد با رژیم‌صهیونیستی مهم‌ترین سؤال این روز‌های منطقه بوده، باید گفت همان‌گونه که جناب سید حسن نصرالله تصریح کرد حزب‌الله طی این چند هفته گذشته از عملیات طوفان الاقصی بیکار ننشسته و اقدامات راهبردی و تاکتیکی مهمی را علیه رژیم اشغالگر قدس دنبال کرده و از ۱۶ مهر ۱۴۰۲، در یک عملیات چهار مرحله‌ای، ضربات فوق‌العاده مهمی را به توان نظامی و امنیتی رژیم وارد کرده که در خور بررسی است

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۳ آبان ۰۲ ، ۱۶:۵۷
محمدجواد اخوان

پله دوم رسانه‌ها در روایت فلسطین

 

گاه در فضای مجازی این شبهه مطرح می‌شود که چرا حماس و مقاومت دست به حمله به سرزمین‌های اشغالی زدند که حال دست جنایتکار صهیونیست‌ها چنین وحشیانه جان کودکان و زنان را بگیرد و چنین صحنه‌های دهشتناکی را در غزه به پیش چشم ما بیاورد.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۸ آبان ۰۲ ، ۱۶:۵۵
محمدجواد اخوان

آینده جنگ جمعیتی در سرزمین فلسطین

میزان شگفتی و اعجاب عملیات طوفان الاقصی در بامداد ۱۵ مهر تا حدی بود که با وجود گذشت دو هفته، هنوز صهیونیست‌ها در تحیر و دستپاچگی مانده‌اند و این را به خوبی می‌توان از نوع عمل آن‌ها فهمید. اما سؤال مهمی که وجود دارد آن است که در ادامه چه روی خواهد داد و آیا صهیونیست‌ها موفق خواهند شد ورق جنگ مغلوبه را برگردانند.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۹ مهر ۰۲ ، ۰۷:۰۴
محمدجواد اخوان

طوفانی که معادلات قدرت را تغییر داد

 

در همیــن یک هفته‌ای کــه از آغــــاز عملیات اعجاب‌انگیز «طوفان‌الاقصی» در سرزمین‌های اشغالی می‌گذرد، نشانه‌های بارزی از تغییر معادله قدرت در منازعه میان صهیونیست‌ها و مقاومت به چشم می‌خورد. برخی از این نشانه‌ها در سطحی رقیق‌تر در جنگ‌های قبلی میان مقاومت و اسرائیل دیده شده بود و برخی البته کاملاً بدیع و منحصربه‌فرد است، اما در مجموع قرائن و شرایط حاکی از آن است که مسئله فلسطین وارد دوران جدید و سرنوشت‌سازی شده است. 

۱ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۲ مهر ۰۲ ، ۰۷:۲۶
محمدجواد اخوان

تمرکز راهبردی بر مسئله فلسطین

 

یکی از مهم‌ترین پیامد‌های تحولات اخیر دیپلماتیک منطقه غرب آسیا را می‌توان در مسئله فلسطین مشاهده کرد. در پی ارتقای سطح تعامل میان جمهوری اسلامی ایران و برخی کشور‌های عربی منطقه نگرانی‌های عمده‌ای در سرزمین‌های اشغالی و در سطح راهبردی رژیم‌صهیونیستی پدید آمده است.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۵ ارديبهشت ۰۲ ، ۱۷:۱۵
محمدجواد اخوان

چرا درباره فلسطین ملاحظه نداریم

 

رهبر معظم انقلاب اسلامی در روز عید مبعث فرمودند: «امروز جمهوری اسلامی حرف دل مسلمانان مظلومِ فلسطین را صریح و علنی بیان می‌کند. ما ملاحظه هیچ‌کس را نمی‌کنیم، حقیقت را با صدای بلند بیان می‌کنیم: از ملت فلسطین حمایت می‌کنیم، دفاع می‌کنیم، می‌گوییم هم که دفاع می‌کنیم؛ به هر طریقی بتوانیم از ملت فلسطین دفاع می‌کنیم. همین موجب شده دشمنان متمرکز بشوند و ایران‌هراسی راه بیندازند و آن‌کسانی که خودشان هم موظف‌اند که لااقل به‌اندازه ما به فلسطین کمک کنند، با آن‌ها هم‌صدا بشوند در مورد ایران‌هراسی.» ممکن است این پرسش مطرح شود که چه ویژگی‌ای در قضیه فلسطین وجود دارد که موضع محکم و بی‌ملاحظه جمهوری اسلامی در آن را سبب شده است و چرا مثلاً در سایر مسائل سیاست بین‌الملل این‌گونه قاطع و تغییرناپذیر  موضع نمی‌گیریم؟

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۱ اسفند ۰۱ ، ۰۶:۵۱
محمدجواد اخوان

کابوس ۸۰ سالگی

 

خودشان می‌گویند در طول تاریخ، ۸۰ سالگی دولت‌مان را ندیده‌ایم! به کتاب‌های‌شان هم که مراجعه کنیم، همین گزاره درست از آب درمی‌آید. یهود، به روایت خودش یک‌بار حکومت متحد در دوره حضرات داوود و سلیمان (ع) داشته است که بعد از وفات حضرت سلیمان، شیرازه این حکومت متحد ازهم‌پاشیده و کشورشان تجزیه می‌شود. ازقضا خودشان مجموعه حکومت این دو پیامبر الهی را کمتر از ۸۰ سال می‌دانند. بعد‌ها در سال ۱۱۰ قبل از میلاد، با فروپاشی امپراتوری سلوکی، «حشمونیان» یا خاندان مکابی که پیش‌تر در نواحی یهودی‌نشین نفوذی داشتند، اعلام حکومت مستقل کردند که دولت‌شان تا سال ۳۷ قبل از میلاد بیشتر دوام نیاورد، یعنی بازهم کمتر از ۸۰ سال. بعد از آن‌ها یهودیان تا چندین سال در سیطره رومیان بودند که نهایتاً به دست رومیان سرکوب و در جهان پراکنده شدند. 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۸ بهمن ۰۱ ، ۰۶:۵۶
محمدجواد اخوان