ا
قدام وقاحت‌آمیز نخست‌وزیر انگلستان، پس از دیدار با رئیس‌جمهور کشورمان بازتاب وسیعی در رسانه‌ها داشته است و البته هر چند انتظاری جز این از یک دولت با سابقه استعماری نمی‌رفت، اما نکاتی تأمل‌برانگیز همچنان باقی است که در ادامه به اختصار به آنها اشاره میشود.
مهر ماه و مقطع بازگشایی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور، فرصتی دیگر برای بازخوانی جایگاه و نقش دانشگاه در مسیر پیشرفت و تعالی کشور است. امسال نیز آغاز سال تحصیلی مراکز آموزشی کشور با ابلاغ سیاست‌های کلی علم و فناوری (نظام آموزش عالی، تحقیقات و فناوری) از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی مصادف شد که این خود دلیل روشنی است بر انتظارات نظام اسلامی از دانشگاه.
در طول بیش از یک سال از عمر دولت یازدهم، یکی از بحث برانگیزترین محورها در بررسی، در رویکرد و عملکرد به نوع مواجهه این دولت با مخالفان و منتقدان اختصاص یافته است. هرچند این دولت با شعار مهیا شدن فضای نقد و نقدپذیری بر سرکار آمد، اما در وادی عمل، روبه‌رو شدن آن با انتقادها و منتقدان غیرقابل انتظار بوده است.
ببینید، در قضیه‌ی حمایت از فلسطین - این یک مثالی است میخواهم بزنم - هیچ کشور و هیچ دولتی به گرد جمهوری اسلامی نرسید. این را همه‌ی دنیا تصدیق کردند. جوری شد که بعضی از کشورهای عربی از ناراحتی دادشان بلند شد، گفتند ایران دارد برای مقاصد خود اینجا تلاش میکند! البته فلسطینی‌ها به این حرف اعتنائی نکردند. از جمله در قضیه‌ی غزه - در این جنگ بیست و دو روزه‌ی چند ماه قبل - جمهوری اسلامی در همه‌ی سطوحش؛ از رهبری و ریاست جمهوری و مسئولین گوناگون و مردم و تظاهرات و پول و کمک و سپاه و غیره، همه در خدمت برادران فلسطینیِ مظلوم و مسلمان قرار گرفتند. در بحبوحه‌ی این حرفها، یک وقت دیدیم که ویروسی دارد تکثیر مثل میکند؛ دائم میروند پیش بعضی از بزرگان، بعضی از علماء، بعضی از محترمین، که آقا! شما دارید به کی کمک میکنید؛ اهل غزه ناصبی‌اند!
گفتمان‌ها و خرده‌گفتمان‌ها معمولاً در بستر اجتماعی ساخته می‌شوند و تسری آنها نسبت مستقیمی با کارآمدی و راهیابی آنها به حوزه قدرت دارد. از این منظر خرده‌گفتمان اعتدال نیز – اگر قائل به تعریف آن در حوزه گفتمانی باشیم- از این قاعده مستثنا نیست. اینکه آیا شعار اعتدال منتظر به روی کارآمدن دولت یازدهم شده است یا آنکه دولت یازدهم با روی کارآمدنش به دنبال ترویج این شعار؛ امر مهمی است که البته از حوصله این نوشتار خارج است. با این‌حال از آن رو که دولت وجهه همت خود را ترویج این حرکت و حرکت در مسیر این شعار قرار داده است، تأملی کوتاه در آن لازم است.
اکنون که 15 سال از وقوع فتنه تیرماه 1378 می‌گذرد، هنوز جای تحلیل‌های بسیاری از زوایای ناگفته و ناپیدای آن باقی است. برای مثال این حادثه را نباید در چند جنجال سیاسی، همچون توقیف روزنامه‌ی سلام و یا تجمعات کوی دانشگاه تهران و ... جستجو کرد، بلکه خاستگاه آن را باید در یک فرایند تحلیل روند ریشه یابی نمود.
در گفتمان انقلاب اسلامی، قشری همچون دانشجو و دانشگاهی نقشی ویژه در راهبری عمومی جامعه ایفا میکنند و از این‌روست که لزوم وجود فهم و بصیرت سیاسی در این قشر از گذشته مورد تأکید امام خمینی (ره) و امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) بوده است. با این‌حال در عمل مشاهده شده است که گاه مطامع و منافع جریانات سیاسی مسیری دیگر را برای دانشگاه رقم زده است.
چند روز پس از غائله‌ی چهاردهم اسفند 1360، شهید مظلوم آیت‌الله دکتر بهشتی در نامه‌ای به مراد خویش امام راحل (ره) از حقایقی پرده برداشت که هنوز هم شنیدنی است. هرچند خط کلی این نامه مربوط به مقطع خاص زمانی جریانات سیاسی پیرامون بنی‌صدر است، اما در درون این نامه، نوعی جریان شناسی معرفتی گفتمانی به چشم می‌خورد که هنوز هم ارزش بررسی و تأمل دارد.
33 سال از حادثه ناگوار هفتم تیر که به شهادت شهید سیدمحمد حسینی بهشتی و 72تن از یاران انقلاب اسلامی انجامید، می‌گذرد. البته این حادثه تنها تروری نبود که دست پلید گروهک‌های وابسته گل‌های انقلاب را پرپر میکند، بلکه در طول سالهای آغازین پیروزی انقلاب، تعداد قابل ملاحظه‌ای از متفکران و رجال سیاسی و فرهنگی جامعه به دست منافقین کوردل به شهادت رسیدند. آنچه در این میان هنوز قابل تأمل است، هدف این ترورها و نیز نکته‌ای خاص در فرآیند انجام آنهاست.
رهبر معظم انقلاب اسلامی چندی پیش در دیدار مسئولان جهاد دانشگاهی کشور به یکی از آسیب‌هایی که انقلاب اسلامی با آن مواجه شده است اشاره نمودند و فرمودند: «افرادی که روزی با انگیزه‌های تند انقلابی حرکت می‌کردند، اکنون دیدگاه‌های آنها 180 درجه تغییر کرده و حتی بینات انقلاب اسلامی برای آنها نامفهوم است. باید مراقب بود، این خصوصیات به مجموعه جهاد دانشگاهی راه پیدا نکند.»
واقعیت آن است که مسئله‌ای به نام «تجدیدنظرطلبی» یکی از آسیب‌های جدی است که حرکت انقلاب اسلامی در چند دهه اخیر بدان مبتلا شده است و می‌توان آن را مهمترین آسیب درونی جبهه انقلاب دانست. تغییرات 180درجه‌ای در بینش، نگرش و رفتار برخی نخبگانی که خود بعضاً جزو داعیه‌داران اصلی آرمان‌های انقلاب بوده‌اند، کار را به جایی می‌رساند که صراحتاً از گذشته خود ابراز ندامت کرده و به تهیه‌کننده خوراک رسانه‌ای برای دشمن تبدیل می‌شوند.
یکی از دستاوردهای منحصر به فرد انقلاب اسلامی، نظام‌سازی سیاسی و ارائه طریقی نو در عرصه اندیشه حکومتی و سیاسی است. در حقیقت آنچه موجب بی‌بدیل بودن نظام اسلامی شد، بنیان و زیرساختی متفاوت در عرصه ایده و اندیشه بود و تا به امروز نیز همین مسئله مورد توجه تحلیلگران و صاحب نظران بوده است. «مردم‌سالاری دینی» عنوانی است که رهبر معظم انقلاب، حضرت امام خامنه‌ای برای توصیف اندیشه سیاسی نظام مطرح کرده‌اند و دقت در همین مفهوم کلیاتی از چارچوب این اندیشه را نمایان می‌سازد. 
پیشرفت و تعالی یکی از آرزوهای انسان‌ها بوده است و طبعاً جوامع انسانی نیز چنین هدفی را در اولویت نخست دستیابی خود قرار می‌دهند. با اغماض از تعاریف گوناگون که از مفهوم «پیشرفت» و نیز مسیر دستیابی به آن وجود دارد، می‌توان ادعا کرد که یکی از واقعیت‌های پیشرفت، موانع و چالش‌های مسیر تحقق آن است. به راستی اگر پیشرفت انسان‌ها و جوامع بشری سهل‌الوصول بود، چه نیازی به این همه بحث و مناقشه بر سر چگونگی آن وجود داشت؟
زندگی بهزاد نبوی آکنده از فراز و فرودهایی است که جلوه‌ای تمام‌عیار از تجدیدنظرطلبی در آن مشهود است. روزی هم‌نشین مارکسیست‌های گروه شعاعیان و دیگر روز در قامت سخن‌گوی دولت جمهوری اسلامی است. نبوی به دنبال مبارزه‌ی بی‌امان با امپریالیسم است و آشکارا از واهمه‌ی خود از آمریکا سخن می‌گوید. 
اظهارات جنجال‌برانگیز علی یونسی دستیار ویژه رئیس‌جمهور، موجی از انتقادات را در ملت ایران و دلسوزان انقلاب به همراه داشته است. وی که البته اقداماتش در تحریک مطالبات اجتماعی درخور تأمل جدی است، در جمع کلیمیان شیراز سعی در تطهیر نشان منحوس رژیم پهلوی نموده و در ادامه سخنان مبهم و البته مشکوک به زبان می‌آورد که جای کنکاش و واکاوی بسیار دارد.
واکنش دولت یازدهم به منتقدان و فعالان رسانه‌ای غیرهمسو با این دولت را می‌توان به عنوان یکی از مهمترین سرفصل‌های جدی در تحلیل رویکرد این دولت مورد بررسی قرار داد. با این حال طنز تلخ این ماجرا آن است که تحقیر منتقدان و نیز برخوردهای حقوقی با رسانه‌های غیرهمسو در حالی صورت میگیرد که در عین حال از تحمل مخالفان، آزادی بیان و نیز حذف ممیزی‌ها سخن به میان می‌آید. سخنان اخیر رئیس‌جمهور و دولتمردان محترم و نیز رسانه‌های همسو با دولت را نیز در همین راستا می‌توان ارزیابی کرد. فیلم مستندی چهار ماه پیش منتشر شده، ناگهان و پس از عدم موفقیت دولت در خود انصرافی مردم از دریافت یارانه‌ها مورد توجه سیاسیون و توپخانه روزنامه‌های زنجیره‌ای قرار میگیرد. گویی تنها گناه این مستند و سازندگان آن این است که گوشه‌ای از سوابق رئیس‌جمهور محترم را به نمایش گذارده‌اند. با این حال نوع مواجهه با این مستند به گونه‌ای بوده است که مخاطبان را به شگفتی بسیار وا می‌دارد.
در حدود چهار ماه قبل مستندی به نام «من روحانی هستم» در دانشگاه تهران رونمایی شد که در آن به بازخوانی زندگی رئیس جمهور محترم از کودکی تا سال 1384 پرداخته بود. بینندگان منصف این مستند اذعان دارند که این مستند تلاشی است برای نگاهی واقع‌بینانه به سوابق انقلابی و عملکرد رئیس جمهور محترم. هرچند از آن تاریخ تاکنون این مستند در چند دانشگاه پخش شده و حساسیت خاصی بر روی آن نبوده است، ولی در کمال شگفتی شاهد آن هستیم که در چند روز اخیر هجمه گسترده رسانه‌ای و سیاسی از سوی رسانه‌های تجدید نظر طلب و رسانه‌های هم‌سوی با آنان بر این مستند وارد شده که در خور تأمل است. مهمترین سؤال این است که چرا پس از گذشت چند ماه سکوت خبری به یکباره این مستند در کانون توجهات رسانه‌های جریان تجدیدنظرطلب قرار گرفته است و چرا بازخوانی سوابق انقلابی رئیس جمهور محترم تا این حد موجب نگرانی محافل رسانه‌ای وابسته به کمیتهx شده است؟
من فکر می کنم این جمله عمیقترین جمله رهبر معظم انقلاب حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) در سال 1392 بوده: «انتخابات یک حادثه‌ى یکروزه است، ظرف یک روز انجام میگیرد؛ اما از آن حوادثى است که تأثیر آن، تأثیر بلندمدت است. انتخابات ریاست جمهورى را شما در ظرف یک روز انجام میدهید، اما اولاً کسى را یا کسانى را براى مدت چهار سال بر سرنوشت کشور و جریانهاى عمده‌ى کشور حاکم میکنید؛ ثانیاً دامنه‌ى تأثیر آن به همان چهار سال هم محدود نمیماند. گاهى اوقات دولتها کارهائى میکنند که تأثیرات آن تا سالها باقى میماند؛ چه کارهاى خوب، چه خداى نکرده کارهاى غیر خوب؛ تأثیر آن منحصر نمیماند به آن چهار سال؛ مثل یک جریانى ادامه پیدا میکند. پس شما در یک روز یک حرکتى میکنید، یک انتخابى میکنید، یک اقدامى میکنید که تأثیر آن در کوتاه‌مدت، در چهار سال، و در بلندمدت، گاهى در چهل سال باقى میماند؛ اینقدر انتخابات مهم است.» (25/2/1392)
نظر شما چیست؟
... و آخرین مطلب، مسئله‌ى گفتمان‌سازى است. این مطالبى که عرض کردیم، اینها فقط نصیحت و درددلِ بین ما نیست که شما بگویید بنده بشنوم، بنده بگویم شما بشنوید، باید اینها به صورت گفتمان در بیاید.
گفتمان یعنى باور عمومى؛ یعنى آن‌چیزى که به صورت یک سخنِ مورد قبول عموم تلقى بشود، مردم به آن توجه داشته باشند؛
این با گفتن حاصل میشود؛
با تبیینِ لازم - تبیین منطقى، تبیین عالمانه و دور از زیاده‌روى‌هاى گوناگون - حاصل میشود؛
با زبان صحیح، با زبان علمى و منطقى و با زبان خوش،
بایستى این مطالب را منتقل کرد. (بیانات امام خامنه ای در دیدار اعضاى مجلس خبرگان رهبرى 15/12/1392)
در بحبوحه فتنه 88 و درست زمانی که دود شعله‌های آتش خیانت برخی از خواص در چشم نظام و ملت ایران می‌رفت برخی از آتش بیاران فرصت‌طلب معرکه که از فراست بیشتری برخوردار بودند و قدرت نظام اسلامی و ایمان ملت ایران را دریافته بودند، تلاش کردند تا بی‌سر و صدا خود را جدای از فتنه‌گران جلوه دهند و با در پیش گرفتن حرکت با چراغ خاموش مترصد فرصت گردند. اینان به رغم آنکه خود نقش پررنگی در ایجاد این فضا داشتند و در جلسات محفلی برای پیشبرد فتنه و مطالبات غیرقانونی و زیاده خواهانه آن از هیچ کوششی دریغ نمی‌کردند؛ آنگاه که علایم احتضار فتنه کم کم آشکار گردید با تغییر رویکرد سودای بازگشت به قدرت در سر پرورا‌ندند. از جمله این طیف از اشخاص و جریانات سیاسی می‌توان به مجمع روحانیون مبارز و دبیرکل و رئیس شورای مرکزی آن اشاره کرد که امروز تلاش میکنند با بازتعریف اصلاحات خود را به چارچوب سیاسی مرسوم کشور تحمیل نمایند.
رهبر معظم انقلاب در دیدار مردم آذربایجان فرمودند: «بعضى از مسئولین و دولتمردان - دولتمردان آن دولت، بعد هم دولتمردان این دولت - فکر میکنند در قضیّه‌ى هسته‌اى ما با آمریکایى‌ها مذاکره کنیم [تا] موضوع حل بشود؛ گفتیم خیلى خب، اصرار دارید شما، در این موضوعِ بالخصوص بروید مذاکره کنید؛ ولى در همان سخنرانى اوّل امسال گفتم من خوشبین نیستم؛ مخالفتى نمیکنم امّا خوشبین نیستم.»[1]
اشاره معظم له به خوش‌خیالی برخی از مسئولین دولت دهم و یازدهم در خصوص دستاوردهای مذاکره با آمریکا نکات قابل تأملی در درون آن دارد، خاصتاً آن که تقریباً همه‌ی ناظران در اینکه برخی در دولت یازدهم چنین رویکردی را دنبال میکنند، شکی ندارند. با این حال در مقابل، هستند کسانی که تصور میکنند که حلقه انحرافی دولت دهم در نقطه مقابل این رویکرد بوده و به شدت استکبار ستیز بوده‌اند!
در چند روز اخیر و بعد از ماجرای سبد کالا، بسیاری از رسانه‌ها و فعالان سیاسی از مناظر مختلف به این مسئله نگریستند و البته نقدهای پررنگی در این خصوص ابراز شده است. از جمله خدشه دار شدن حیثیت و عزت ملت ایران و این نکته که کسانی که زمانی این گونه حرکات را اقتصاد صدقه‌ای و گداپروری می‌خواندند، خود شرایطی ناگوار تر را رقم زده‌اند! و ...
اما از منظر دیگری نیز می‌توان به این ماجرا می‌توان نگریست.
سالهای نه چندان دور موسوم به دوم خرداد برای آنان که به اقتضای سنشان آن دوره را درک نموده و یا تاریخ آن را ورق زده‌اند، یادآور فضای سیاسی پر التهابی بود که با شعار «توسعه‌ی سیاسی» موجی از اقدامات بی سابقه در حوزه سیاست و رسانه در کشور را رقم زد که البته هم عبرت آموز و هم گاه غمبار بود. در ذیل همین پروژه موسوم به توسعه‌ی سیاسی بر گسترش بی حد و حصر اطلاع رسانی و برداشتن محدودیت‌ها چنان تأکید شد که برخی فراموش کردند که در لیبرال‌ترین کشورها نیز حوزه‌هایی چون منافع ملی و امنیت ملی جزء خطوط قرمز آزادی بیان و انتشار اطلاعات است.
نام‌گذاری سال 1392 به عنوان «حماسه‌ی سیاسی، حماسه‌ی اقتصادی» از سوی رهبر معظم انقلاب، به خوبی مهمترین مسائل پیش روی کشور در سال جاری نشان می‌داد که نخست برگزاری انتخابات ریاست جمهوری یازدهم بود و دیگر حل چالش‌های اقتصادی موجود و پیشرفت کشور در حوزه اقتصاد. مخاطبین این عنوان نیز اعم مردم و مسئولین کشور بودند، که البته ملت ایران با حضور حماسی در انتخابات 24 خرداد، عملاً نقش خود را ایفا کردند و تحقق جزء دوم عنوان را از طریق دولت تازه‌نفس به انتظار نشستند.
سفر چند روز پیش جک استراو به عنوان سرپرست هیئت پارلمانی انگلستان به تهران، تا حدی مورد توجه محافل سیاسی و رسانه‌ای قرار گرفت که موجبات ذوق‌زدگی عده‌ای در داخل کشورمان را فراهم آورد. این در حالی است که در میدان سیاست و روابط بین‌الملل اصل فایده‌های منطقی و عقلانی حاکم می‌باشد و لازم است که بدون برخورد احساسی با چنین پدیده‌ای برخورد شود. در ادامه تلاش خواهد گردید هرچند مختصر و مفید به ارزیابی این سفر پرداخته شود
«مهرانگیز کار» - از عناصر ضدانقلاب خارج‌نشین- طی مقاله‌ای در «روزآنلاین» نوشت: «آقای [علی] مطهری به شما خیر مقدم می‌گوییم که از احمد خاتمی‌ها فاصله گرفته و به ما نزدیک شده‌اید/ بخواهید یا نخواهید چنین شده است، آن را پاس می‌داریم و برای شما کف می‌زنیم.»
