دخیل بستن به قبر خالی در ینگه‌دنیا

 

با نزدیک شدن هرچه بیشتر به پایان ماراتن انتخاباتی امریکا، رقابت میان دو نامزد این صحنه وارد مراحل حساس می‌شود و پیش‌بینی‌ها و تحلیل‌های گوناگونی از نتیجه آن مطرح می‌گردد. در این میان، متأسفانه از سوی برخی سناریوی نخ‌نمای گره زدن اقتصاد ایران و معیشت مردم به انتخاباتی که ۱۵ هزار کیلومتر آن‌سوتر برگزار می‌گردد در حال تکرار است. برخی تیتر‌های روزنامه‌های زنجیره‌ای و زمزمه‌های مطرح‌شده از سوی برخی شبه‌روشنفکران، حتی برخی چهره‌های سیاسی، قصه پرغصه معطل کردن اقتصاد کشور به یک رویداد خارجی را که به‌هیچ‌روی در کنترل ما نیست، در ذهن‌ها تداعی می‌کند.

بازیگران فرامنطقه‌ای در قره‌باغ دنبال چه هستند؟

برافروخته شدن دوباره آتش منازعه در منطقه مورد مناقشه قره‌باغ بار دیگر توجه جهانیان را متوجه این موضوع نسبتاً مزمن محل کشمکش در قفقاز جنوبی کرده است. هرچند این مناقشه در ظاهر موضوعی از جنس اختلافات ارضی میان دو کشور است، اما نمی‌توان برخی اهداف و معادلات راهبردی و ژئوپلیتیک را در ورای آن نادیده گرفت. در ادامه تلاش خواهد شد فراتر از رویداد‌های میدانی منازعه، برخی ابعاد راهبردی ولی مغفول واقع‌شده این عرصه موردتوجه قرار گیرد:

خیالپردازی مرد سبیلو روی آنتن زنده رسانه ملکه

 

مصاحبه زنده اخیر شبکه تلویزیونی بی‌بی‌سی فارسی با مشاور امنیت ملی سابق ترامپ، علاوه بر آنکه تصویر‌های قبلی‌ای را که از شخصیت او وجود داشت زنده کرد، ماهیت رسانه استعماری انگلیس را برملا ساخت. در قسمتی از مصاحبه جان بولتون با بی‌بی‌سی، خبرنگار این شبکه از او -که در فضای رسانه‌ای و سیاسی به مرد سبیلو مشهور است- در خصوص نحوه براندازی نظام جمهوری اسلامی پرسید که گفتگو‌های رد و بدل شده میان او و خبرنگار، نکات در خور تأملی را آشکار می‌سازد.

سیاهه جنایات امریکا و چشم بسته غربگرایان

واپسین روز‌های مردادماه در تقویم تاریخ سیاسی معاصر ایران، یادآور کودتای ننگینی است که با هدایت سرویس‌های اطلاعاتی امریکا و انگلیس و برای سرنگونی یک دولت ملی در ایران اجرا شد. البته سیاهه جنایات و خیانت‌های امریکا به کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ ختم نشده و آخرین برگ این دفتر قطور، ترور ناجوانمردانه شهیدان سردار رشید اسلام سپهبد حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس در سال گذشته است که پیداست این دفتر را فعلاً پایانی نیست.

فاصله فضایی میان «می‌توانیم» و «نمی‌توانیم»

حدود دو سال پیش بود که مقامات امریکایی از تصمیم برای تشکیل نیروی فضایی به عنوان ششمین شاخه نیرو‌های نظامی امریکا خبر دادند. بر این اساس این نیرو در کنار نیرو‌های زمینی، هوایی، دریایی، تفنگداران دریایی و گارد ساحلی به عنوان یکی از عرصه‌های اقدام نظامی دولت ایالات متحده امریکا قلمداد شد.

مراقب بازگشت فتنه باشیم 

به‌کارگیری الگو‌ها و رهیافت‌های نوین (و به‌اصطلاح نرم) در مقابل نظام جمهوری اسلامی ایران، سابقه‌ای به درازای بیش از سه دهه دارد.

تجربه پیاده‌سازی الگو‌های متنوع براندازی اعم از شبیخون فرهنگی، براندازی سیاسی، شکاف‌سازی ملی و جنگ اقتصادی نشان می‌دهد دشمن در حوزه‌های مختلف منازعه، خود را آزموده و تجربه معتنابهی را از نبرد نرم با ایران اسلامی اندوخته است. در نیمه دوم دهه ۸۰ که روند اقتدارافزایی ایران در سطح ملی و فراملی شتاب فوق‌العاده‌ای یافته بود، مهم‌ترین معمایی که ذهن اتاق‌های فکر غربی را به خود مشغول کرده بود، دکترین مناسب برای مهار و مقابله با این روند بود.

جلوه‌های امروز مرگ‌برامریکا 

هرچند شعار «مرگ بر امریکا» نمادی از استکبارستیزی ملت ایران در سطح دنیای امروز است، اما مفهوم سلطه‌ستیزی تنها به شعار ختم نمی‌شود و جلوه‌های گوناگونی در میدان عمل می‌یابد. به‌طور کلی باید گفت در طول بیش از سه دهه گذشته شعار «مرگ بر امریکا» در حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ظهور و بروز پیدا کرده و الگوسازی مناسبی برای دیگر ملت‌ها شده است.

اکنون در آستانه روز ملی مبارزه با استکبار جهانی نیز می‌توان جلوه‌های عملی «مرگ بر امریکا» را در آوردگاه‌های گوناگون پیش روی ملت ایران برشمرد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

اصول دکترین بازدارندگی فراگیر

رهبر معظم انقلاب اسلامی بنیان نظریه مقاومت را مبتنی بر «بازدارندگی» ترسیم و بر لزوم نیل به این نقطه هدف در ابعاد گوناگون اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تأکید کردند: «هدف مقاومت عبارت است از رسیدن به نقطه بازدارندگی. هم در اقتصاد، هم در مسائل سیاسی کشور، هم در مسائل اجتماعی، هم در مسائل نظامی باید به نقطه‌ای برسیم که این نقطه بازدارنده باشد، یعنی بتواند جوری خود را نشان بدهد که دشمن را از تعرّض به ملّت ایران در همه زمینه‌ها منصرف کند؛ دشمن ببیند فایده‌ای ندارد و با ملت ایران نمی‌تواند کاری بکند. ما امروز در بخش نظامی تا حدود زیادی به این بازدارندگی رسیده‌ایم. این هم که می‌بینید روی مسئله موشک و مانند این حرف‌ها اصرار می‌کنند، به خاطر همین است؛ می‌دانند که ما به بازدارندگی رسیده‌ایم، به نقطه تثبیت رسیده‌ایم، می‌خواهند کشور را از این محروم کنند، و البتّه هرگز نخواهند توانست.»

عجز کاخ سیاه در برابر سبزپوشان انقلابی

اقدام رئیس جمهور امریکا در تروریستی خواندن «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» در آستانه روز «پاسدار» هرچند عصبانیت و عجز کاخ سفید در برابر شجاعت و ایمان پاسداران را به اثبات رساند، اما این اولین بار نیست که نظام سلطه و وابستگان آن این نهاد مقدس را آماج تهاجم رسانه‌ای و سیاسی خود می‌کنند. 

مسیر ناهموار کاخ سفید در اعمال تحریم‌ها 

با نزدیک شدن به چهارم نوامبر (۱۳ آبان) دومین موعد بازگشت تحریم‌های ایالات‌متحده امریکا علیه ملت ایران، بر لحن ضد ایرانی مقامات کاخ سفید افزوده‌شده و آن‌ها تلاش می‌کنند تا مردم ایران را از هیولای تحریم‌های خود بترسانند. اما واقعیت آن است که مسیر امریکا در اعمال این جنگ اقتصادی چندان هموار نیست و بررسی دقیق نشان می‌دهد که اهداف مدنظر واشنگتن چندان محقق نخواهد شد. برخی از چالش‌های پیش روی رژیم امریکا در این مسیر عبارت‌اند از

محاسبات سیاسی و احتمال جنگ نظامی

چهاردهه است که گوش ایرانیان به یک هشدار قدیمی و البته تکراری عادت کرده است. سخن از تهدید نظامی از ماجرای تسخیر لانه جاسوسی امریکا توسط دانشجویان پیرو خط امام، از سوی سران کاخ سفید طرح گردید و تا به امروز به انحای مختلف از گزینه‌های روی میز سخن به میان آورده شده است. هرچند این تهدیدات در جامعه ایرانی تأثیر چندانی نداشته است، اما تلاش طرف مقابل برای تکرار چندباره آن نشان از امیدواری‌شان بر مؤثر بودن این ابزار دارد. رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر با فرماندهان قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا (ص) تأکید نمودند «از لحاظ محاسبات سیاسی، احتمال وقوع جنگ نظامی وجود ندارد.» هرچند بیان رهبر معظم انقلاب، آشکارا واقعیت پوچ بودن طبل توخالی تهدید نظامی را برملا می‌سازد، اما با یک ارزیابی چندوجهی نیز می‌توان این حقیقت را از زوایای مختلف درک نمود. در ادامه تلاش خواهد شد تا بر تکیه‌بر پاره‌ای از شواهد، صفر بودن احتمال وقوع جنگ نظامی بررسی گردد.

آرزو‌های فضایی امریکا و خاطرات فضایی ما

مقامات امریکایی از تصمیم برای تشکیل نیروی فضایی به عنوان ششمین شاخه نیرو‌های نظامی امریکا خبر دادند. بر این اساس این نیرو در کنار نیرو‌های زمینی، هوایی، دریایی، تفنگداران دریایی و گارد ساحلی به عنوان یکی از عرصه‌های اقدام نظامی دولت ایالات متحده امریکا قلمداد خواهد شد.

مواجهه عقلایی و عزتمندانه با برجام

مواجهه عقلایی و عزتمندانه با فرجام برجام

رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام، چارچوب برخورد منطقی، عقلانی و عزتمندانه با خروج امریکا از برجام را مشخص نمودند. با مروری بر این بیانات می‌توان مؤلفه‌های مواجهه نظام و کشور با شرایط جدید را تبیین کرد و انتظار می‌رود تلاش همه تصمیم‌گیران، مدیران و نخبگان بخش‌های گوناگون در این راستا قرار گیرد

بازآرایی در مقابل بازی جدید واشنگتن

با اعلام رسمی خروج دولت ایالات متحده امریکا از برجام، پرونده مواجهه نظام سلطه و نظام اسلامی وارد مرحله جدیدی شد که شرایطی متفاوت از گذشته را داشته و مستلزم اتخاذ رویکردهای متناسب با مقتضیات جدید است. از آنجایی که اتخاذ تصمیم صحیح در مقطع کنونی مستلزم فهم دقیق از شرایط جدید و بایسته‌های آن است، ضروری است مختصات حالت فعلی و لوازم آن بررسی گردد‌. به نظر می‌رسد اهم مختصات شرایط جدید پیش رو را در موارد ذیل به طور اجمال می‌توان بیان کرد

حمله به دمشق برای تأثیرگذاری در تهران 

تهاجم موشکی امریکا، انگلیس و فرانسه به اهدافی در خاک سوریه توجه تحلیلگران و دنبال‌کنندگان تحولات بین‌المللی و راهبردی را به خود معطوف کرده است. از مجموعه تحلیل‌ها و دیدگاه‌هایی که در ۲۴ ساعت گذشته در این باب در رسانه‌ها و محافل سیاسی مطرح‌شده است، می‌توان در دو سطح تحلیل به بررسی ابعاد این رویداد پرداخت

«اعتماد»، چگونه شوروی را به فروپاشی کشاند؟

ریچارد نیکسون (سی و هفتمین رئیس‌جمهور ایالات‌متحده امریکا) در اواخر دهه‌ ۸۰ میلادی و در زمانی که جنگ سرد هنوز به پایان نرسیده بود، کتابی با عنوان «پیروزی بدون جنگ» به رشته تحریر درآورد و دکترین امریکا در مقابله با کشورهای رقیبش از جمله اتحاد جماهیر شوروی را ترسیم نمود. او صراحتاً از کشاندن نبرد به داخل محیط شوروی سخن گفت و راهبرد فرهنگی را برای به‌زانو درآوردن ساکنان آن روزهای کرملین مناسب قلمداد کرد.

موج جدید انتفاضه قدس

تصمیم رئیس‌جمهور امریکا برای اجرای قانون انتقال سفارت امریکا در سرزمین‌های اشغالی از تل‌آویو به قدس که اسلاف وی 22 سال جرئت اجرای آن را نداشتند، موجی عظیم در سراسر دنیای اسلام و بلکه در میان آزادگان جهان ایجاد کرده که می‌توان آن را «موج جدید انتفاضه قدس» تلقی کرد. البته مبارزه مردم فلسطین سابقه‌ای طولانی و به درازای اشغال این سرزمین مقدس دارد و پیش‌ازاین نیز شاهد امواج انتفاضه مردمی این ملت در سال‌های 1987 و 2000 بوده‌ایم. بااین‌حال موج جدید انتفاضه قدس ویژگی‌هایی خاص دارد که تفاوت‌هایی اساسی با امواج پیشین آن ایجاد می‌کند.

پس‌راندن نیابتی، نسخه جدید واشنگتن

همان زمان که ترامپ در سخنرانی جنجالی اخیرش از راهبرد دولتش بر ضد جمهوری اسلامی ایران رونمایی کرد، اندیشکده «شورای آتلانتیک» از اتاق‌های فکر شناخته‌شده امریکایی در گزارشی تحت عنوان «گزینه‌های استراتژی امریکا برای [مقابله با] چالش منطقه‌ای ایران» پیشنهادهایی را روی میز کاخ سفید گذاشت که تأملی گذرا در آن مفید است.

برجام منهای آمریکا

این روزها گزاره‌ای مرتباً از سوی برخی از مسئولان دیپلماتیک و اجرایی در پاسخ به تهدیدات مکرر امریکا، بیان می‌شود و آن اینکه «برجام یک توافق چندجانبه، بین‌المللی و متکی به قطعنامه شورای امنیت است و خروج یکی از اطراف توافق (خصوصاً امریکا) نمی‌تواند آن را مخدوش سازد. » فارغ از ابعاد حقوقی این گزاره و میزان صحت، باید اندیشید که وقوع احتمالی این رویداد – یعنی خروج یکجانبه واشنگتن از توافق- چه نتیجه و پیامدهایی خواهد داشت؟ برای پاسخ به این سوال باید، ابتدا به این پرسش پرداخت که اصولاً مذاکرات هسته‌ای برای چه با کشورهای غربی انجام گرفت و چه نتیجه‌ای از آن انتظار می‌رفت.

هراسی که از آن عصر تابستانی شروع شد

 

16 سال از آن عصر روز تابستانی به وقت تهران می‌گذرد که مردم سراسر جهان و از جمله ایران، صحنه‌های وحشتناک برخورد هواپیما را با برج‌های دوقلوی اتحادیه تجارت جهانی در شهر نیویورک از گیرنده‌های تلویزیون خود مشاهده کردند. با توجه به وسعت و شگفتی‌سازی حادثه 11 سپتامبر 2001، از همان لحظات اول می‌شد حدس زد که سلسله رویدادهای مهمی در پیش است و چنین نیز شد. ساکنان کاخ سفید همان ابتدا انگشت اتهام را به سمت مسلمانان نشانه رفته و موج قدرتمند «اسلام هراسی» را آغاز کردند. «بوش» پسر رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده در اولین روزهای حادثه به همه دنیا اعلام کرد که حمله به نیویورک و واشنگتن اعلام جنگ برضد امریکاست و امریکا در حد یک جنگ به آن پاسخ خواهد داد. کنگره امریکا نیز با تأیید این مواضع به بوش اجازه داد تا در صورت لزوم بر ضد تمامی کشورها، سازمان‌ها یا افرادی که به نحوی در حادثه تروریستی 11 سپتامبر دخالت داشته‌اند یا مظنون به دخالت هستند، در هر نقطه‌ای از جهان که باشند، دست به عملیات نظامی بزند.

پاسخی که امریکا از خیابان‌های ایران شنید

حماسه حضور میلیونی مردم در راهپیمایی 22 بهمن امسال، فراتر از آن است که در ظرف یک تحلیل یا یادداشت بگنجد و تک‌تک لحظات، شعارها، شعارنوشته‌ها و دست‌نوشته‌ها و ... حامل پیام‌های مهمی بود که قطعاً ارزش تحلیل و بررسی در جای خود دارد، اما نکته‌ای که در راهپیمایی امسال پررنگ و برجسته بود، پاسخ محکمی بود که مردم ایران به یاوه‌گویی‌ها و زیاده‌خواهی‌های رژیم ایالات‌متحده امریکا دادند. همین چند روز پیش بود که رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت امام خامنه‌ای در جمع فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به مواضع گستاخانه رئیس‌جمهور جدید امریکا فرمودند: «[رئیس‌جمهور امریکا] می‌گوید از او تشکر کنید، از من هم بترسید! نه از شما هم نمی‌ترسیم. روز بیست‌ودوّم بهمن، مردم جواب این تهدیدها و این حرف‌ها را در خیابان خواهند داد؛ نشان می‌دهند که ملّت ایران در مقابل تهدید چه موضعی می‌گیرد.»

تصمیمی برای ناامیدی شیفتگان امریکا

اولین فرامین صادر شده ترامپ، به خوبی نشان داد که او در اجرای شعارهای انتخاباتی‌اش مصمم است و البته یکی از این دستورات که با اتباع کشور ما مرتبط است در رسانه‌های داخلی و خارجی مورد توجه قرار گرفته است. ایجاد محدودیت برای سفر شهروندان ایرانی و اتباع چند کشور دیگر هرچند چندان غیرمنتظره نبود، اما برخی غرب‌گرایان داخلی را به واکنش و انتقاد واداشت. از مفهوم برخی از این انتقادات چنین برداشت می‌شود که برخی منتقدان تصمیم اخیر امریکا، نوک پیکان انتقادات خود را به سوی رئیس‌جمهور جدید امریکا برده و این تصمیم را جدای از مجموعه اقدامات خصمانه کاخ سفید در سالیان متوالی علیه ایرانیان و دیگر کشورهای مستقل می‌دانند. گواینکه چنین رویکردی در ایالات متحده امریکا بی‌سابقه بوده و هرگز مشابه آن اتفاق نیفتاده است.

معمای پسابرجامی ترامپ

اکنون چند روزی است که زمام دولت ایالات‌متحده امریکا در اختیار یکی از جنجالی‌ترین رؤسای‌جمهور تاریخ این کشور قرارگرفته و درباره رویکرد احتمالی وی در حوزه‌های مهم سیاست خارجی امریکا، پرسش‌هایی جدی‌ در مقابل تحلیلگران قرار دارد. از پرسش‌های مهمی که این روزها بیشتر مطرح می‌شود، «معمای برجام و ترامپ» است و در پی پاسخ به این سؤال است که دونالد ترامپ سرمایه‌دار، با برجام چه خواهد کرد؟

‌وطن‌فروشی و فتنه و تحریم به خط می‌شوند

خبر نامه جمعی از عناصر فتنه‌گر و ضدانقلاب فراری به رئیس‌جمهور جدید امریکا برای اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران، بار دیگر چهره جریانات وطن‌فروش را آشکار کرد. البته این اولین بار نیست که جریانات ضدانقلاب، خنجر از پشت بر ملت ایران فرود می‌آورند؛ همراهی منافقین با رژیم بعث در طول جنگ تحمیلی، تلاش جریانات ضدانقلاب برای ترغیب دولت نومحافظه‌کار بوش در امریکا به حمله نظامی به ایران و نهایتاً تلاش عوامل فتنه 88 در اعمال تحریم‌ها علیه ایران اسلامی، نمونه‌هایی از این دست بوده است که سابقه وطن‌فروشی جریانات معاند را روشن می‌کند.

مقابل نقض سریالی برجام باید ایستاد

هرچند از چند ماه پیش زمزمه‌های تمدید تحریم‌های ISA شنیده می‌شد، اما می‌شد از نتیجه انتخابات ریاست جمهوری حدس زد که دیر یا زود باید تأثیر صندوق‌های رأی امریکا را در آینده توافق هسته‌ای مشاهده کرد. ماجرای نقض برجام و خلف وعده امریکا چیز تازه‌ای نیست و حتی به برجام هم مرتبط نمی‌شود. تجربه چند دهه آزمودن تعامل با امریکا در مقاطع مختلف پرونده قطوری از عهدشکنی‌های کاخ سفید را در اختیار ما قرار داده است. در طول یک سالی هم که از اجرای برجام می‌گذرد، نمونه‌های متعددی از خلف وعده طرف مقابل دیده می‌شود که مورد اذعان مذاکره‌کنندگان ایرانی نیز بوده است.