مسئله پیشرفت، تعالیجویی و تلاش در جهت حرکت به سمت جلو، در نهاد فطری انسان نهادینهشده است و در دوران معاصر با تکیه هر چه بیشتر بر دانش و تفکر، این امر بیشتر موردتوجه قرارگرفته است. در این زمان، از تکتک آحاد بشریت گرفته تا مجموعه جامعه انسانی، مقوله «پیشرفت» را برای خود هدفی اساسی دانسته و چنین گمان میرود که گام برنداشتن یک جامعه در جهت پیشرفت بهمنزله مرگ تدریجی و نابودی آن جامعه خواهد بود. پیشرفت از مفاهیمی است که هر جامعهای بر اساس مبانی معرفتی، فلسفی و اخلاقی خود برداشت خاصی از آن دارد. در فرآیند پیشرفت و تکامل و هدفگذاری و تعیین مقصد برای آن، جهانبینی حاکم بر جامعه نقش بسزایی دارد. اگر جامعهای دارای بینش مادی باشد، اهداف زندگی را محدود به جنبههای مادی میداند و گزینش خود را در همین راستا انجام میدهد و پیشرفت را حرکتی در جهت اهداف خود تعریف میکند. در این نگاه، هر چیزی که محدودیت مادی ایجاد نماید و برای امیال و خواستههای مادی مانع محسوب شود، ضد توسعه قلمداد میشود.
اکنون سخن از جنگ اقتصادی است و چه بخواهیم و چه نخواهیم منازعه سلطهگران بینالمللی علیه ملت ایران وارد مرحله جدیدی شده و نمیتوان بدون درک اقتضائات این مرحله جدید به تصمیم و اقدام مناسب رسید. همانند یک صحنه دفاع نظامی که صحت، سرعت و دقت یک تصمیم میتواند در سرنوشت آوردگاه تعیینکننده باشد، در شرایط کنونی نیز لازم است تا حداکثر ممکن به تصمیم درست، بهموقع و دقیق (به لحاظ عملیاتی) برسیم. در شرایط کنونی دیگر نمیتوان همچون شرایط عادی و مقتضیات و احیاناً مسامحات آن عمل کرد؛ جای آزمونوخطا و یا تکرار راههای رفته و به نتیجه نرسیده گذشته نیست؛ نمیتوان به تجارب گذشته بیتوجه بود. از سویی متولیان امر باید بهخوبی تأثیرات و پیامدهای تصمیم خود را درک کنند و مسئولیت آن را عنداللزوم بپذیرند. برای نمونه در شرایط خاص کنونی باید مسامحه در برابر خطاهای زیانبار به حداقل ممکن رسیده و این به اطلاع همه مجریان و مدیران برسد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار وزیر امور خارجه، سفیران و مسئولان نمایندگیهای جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور ضمن توصیههای گوناگون به مقوله مهم «رویکرد انقلابی در سیاست خارجی و دیپلماسی» پرداخته و فرمودند: «برخی به غلط، سخن از لزوم جدایی دیپلماسی از ایدئولوژی به میان میآوردند، در حالیکه دیپلماسی ایدئولوژیک هیچ اشکالی ندارد و القای تقابل میان ایدئولوژی و منافع ملی، صحیح و منطقی نیست.» معظم له با تأکید بر اینکه هدف از تشکیل جمهوری اسلامی حفظ منافع ملی، استقلال، آزادی، عدالت اجتماعی، قدرت و امنیت ملی است، افزودند: «ایدئولوژی به دنبال تأمین و حفظ منافع ملی است و هویت یک ملت محسوب میشود.» حضرت امام خامنهای، تحقق و بروز روحیه انقلابی را در تعاملات و رویکردهای دیپلماتیک ضروری دانستند و افزودند: «دیپلمات ایرانی باید به انقلاب افتخار کند و در تعاملات کاری او، «عزت، احساس اقتدار و اعتماد به نفس» به روشنی مشاهده شود که البته این رفتار و منش انقلابی با بیان حرفهای نامعقول و ایجاد هیاهو کاملاً متفاوت است.»
از شبهاتی که در مقاطع مختلف و به انحای گوناگون بارها طرحشده، یکی چرایی عدم ورود رهبری در حوزههای اجرایی است. این شبهه معمولاً زمانی که ناکارآمدی حوزههای اجرایی اوج میگیرد و موجب تشدید نارضایتی افکار عمومی میشود، جدیتر میشود و بیشتر اذهان مردم را با خود درگیر میکند. اکنون نیز و در زمانهای که مشکلات مختلف اقتصادی بر گرده مردم سنگینی میکند، این شبهه به شکلهای مختلف در گفتوگوها شنیدهشده یا در فضای مجازی دیده میشود. در این خصوص میتوان به نکات زیر اشاره کرد
از مهمترین پرسشهایی که در ذهن عموم مردم سالهاست نقش بسته و جواب روشنی نیز نمییابد، «چرایی عدم پیشرفت کشور متناسب با ظرفیتها و استعدادهای فوقالعاده آن» است. بهبیاندیگر سؤال این است که با وجود اینهمه فرصتها و استعدادهای سرشار انسانی، مادی و معنوی چرا وضعیت اقتصاد کشور ما چنین است و چرا باید به حال برخی جوامع دیگر که بسیاری از مواهب ما را نیز در اختیار ندارند، غبطه بخوریم؟ طبعاً پاسخ تفصیلی است، اما کلیدواژه اصلی آن در مولد نبودن اقتصاد و فقدان چشمانداز مثبت در گذار به یک اقتصاد مولد بوده است. برای فهم بیشتر از معنای یک اقتصاد غیرمولد به نمونههای زیر توجه کنید
رهبر معظم انقلاب اسلامی در ضمن بیانات خود در دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین (ع) فرمودند: «بعضی میگویند تسلیم بشویم تا موذیگری دشمن ادامه پیدا نکند»، نمیدانند هزینه تسلیم شدن بهمراتب بیشتر از ایستادگی است. دشمنی امریکا بیشتر شده و نفرت ملت هم از امریکا روزبهروز بیشتر میشود.»
واقعیت آن است که منازعه امروز نظام اسلامی و سلطهگران وارد مرحله جدیدی شده و آن تلاش غرب برای تضعیف و برچیدن مؤلفههای اقتدار ملی ایران اسلامی است.
حفظ «سرمایه اجتماعی» سرفصلی مهم در برنامههای هر نظام حاکمیتی است و در این میان نظام اسلامی بهعنوان نظامی برخاسته از انقلاب و ارادهای مردمی توجه ویژهای به این مهم دارد. سرمایه اجتماعی بر مبنای ادراک عمومی مخاطبان از کارآمدی و میزان انطباق بروندادهای نهادهای زیرمجموعه نظام با اهداف کلان و متعالی آن میتواند در مسیر ارتقا و تقویت و یا تنزل و تضعیف قرار گیرد. در این میان دستگاه قضایی بهعنوان یکی از سه قوه اصلی کشور که اتفاقاً محل مراجعه بخش عمدهای از مردم نیز هست، در جایگاهی قرار دارد که میتوان گفت: در افزایش و یا کاهش سرمایه اجتماعی نظام تأثیر بسزایی دارد.
برای آنان که صحنه تحولات کشور در عرصه ملی و فراملی را پیگیری میکنند، یک واقعیت بهطور مسلم ثابتشده و آن تحمیل یک جنگ تمامعیار اقتصادی از سوی نظام سلطه برای بهزانو درآوردن ملت ایران است. بر این اساس است که سناریوی ترکیبی فشار اقتصادی، روانی و عملی دشمن با هدف تحت تأثیر قرار دادن محاسبات نخبگان و آحاد مردم ایران طرحریزیشده و در دستور کار اجرایی شدن قرار دارد. اینک واقعیتهای تحمیل این جنگ بر ایران اسلامی آشکارشده و حتی خوشخیالترین افراد و سادهانگارانهترین نگاه نیز این جنگ تمامعیار را حس میکنند. چه بخواهیم و چه نخواهیم منازعه سلطهگران بینالمللی علیه ملت ایران وارد مرحله جدیدی شده و نمیتوان بدون درک اقتضائات این مرحله جدید به تصمیم و اقدام مناسب رسید. بهمقتضای محدودیت مجال تلاش میگردد برخی ملاحظات اساسی لازم در اتخاذ تصمیم درست در شرایط کنونی مورداشاره قرار گیرد.
رهبر معظم انقلاب در دیدار نمایندگان مجلس با اشاره به مخاطرات پذیرش معاهداتی که خلاف مصالح کشور است، فرمودند: «معاهدات بینالمللی که به آن در لغت فرنگی گفته میشود کنوانسیون، در اصل در یک نقطهای پختوپز میشود که اطراف قضیه، مِنباب مثال آن ۱۰۰ کشور یا ١۵۰ کشور که بعداً به آن میپیوندند، هیچ تأثیری در آن پختوپز اولیه ندارند. یکجایی بالاخره چند قدرت بزرگ در مجموعههای هیئتهای فکریشان -به قول خودشان اتاق فکرشان- مینشینند برای یک منافعی و مصالحی که برای خودشان تعریف کردند، یکچیزی را پختوپز میکنند، بعد این را بهوسیله دولتهایی که همسوی با آنها هستند یا مرعوب آنها هستند یا دنبالهرو آنها هستند و خیلی منافعی هم در این کار ندارند، تصویب میکنند؛ اگر یک دولت مستقلی هم پیدا بشود -حالا مثل جمهوری اسلامی- که مثلاً بگوید «من این را قبول ندارم؛ این کنوانسیون را، این معاهده بینالمللی را قبول ندارم»، سرش میریزند که «آقا! ۱۲۰ کشور، ١۵۰ کشور، ۲۰۰ کشور این را قبول کردند؛ شما چطور قبول نمیکنید؟» کنوانسیونها غالباً این [جور]است.»
رهبر معظم انقلاباسلامی در دیدار استادان، نخبگان و پژوهشگران علمی و دانشگاهی بیانات مهمی را ارائه فرمودند که میتوان از چکیده این بیانات محورهای راهبردی حرکت مطلوب دانشگاه (بهعنوان مرکز ایجاد و پرورش قوه عاقله) در شرایط کنونی کشور را فهم کرد. با توجه به تأکید معظمله به صیرورت و تحول دائمی دانشگاهها و انتظارات نظام از این حوزه، میتوان ادعا نمود که این بیانات در واقع حاوی نقشهراه تحول دانشگاهها بهسوی وضعیت مطلوب برای کشور است که در این نوشتار بهاختصار موردبررسی قرار میگیرد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیست و نهمین سالگرد ارتحال امام (ره) در تبیین مشابهات امیرالمؤمنین علی (ع) و امام خمینی (ره) به جبهه دشمنان مقابل این دو شامل «ناکثین»، «قاسطین» و «مارقین» و ویژگیهای هر یک از این جریانات در دوره حیات طیبه امام علی(ع) و امام امت(ره) پرداخته و اشاره کردند: «این سه گروه و دشمنی این سه گروه، مخصوص زمان امام هم نبود، بعد از امام هم استمرار پیدا کرده است. امروز هم همین سه گروه در مقابل نظام اسلامی و میراث بزرگ امام که جمهوری اسلامی است، صفآرایی کردهاند و مبارزه و مقاومت و ایستادگی جمهوری اسلامی از تعرض آنها جلوگیری کرده است. البتّه این جبهه مختلط، با همه توانشان سعی میکنند در مقابل جمهوری اسلامی اخلالگری کنند؛ مشکلاتی درست میکنند، حرکت ملّت ایران را دشوار میکنند، کند میکنند، امّا نمیتوانند جلوی پیشرفت ملّت ایران را بگیرند. » با توجه به اینکه این جبههبندی همچنان در مقابل انقلاب اسلامی و ولایت برپا است، ضروری به نظر میرسد مختصات و مصادیق این جریانات در عصر حاضر موردمطالعه بیشتر قرار گیرد که در ادامه بهاختصار هر یک بررسی خواهد شد:
انقلاب اسلامی ایران صرفاً یک رویداد سیاسی نیست که در بهمن 1357 وقوع یافته باشد، بلکه آنچه در 22 بهمن روی داد نشانه و آغازگر راهی بود که داعیهای بلند داشت و آرمانهایی متعالی را در سر میپروراند. گستره زمانی این انقلاب به یک روز و یک سال و حتی یک نسل ختم نمیشود و جغرافیای آن به مرزهای ترسیمشده برای ایران اسلامی محدود نمیگردد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام، چارچوب برخورد منطقی، عقلانی و عزتمندانه با خروج امریکا از برجام را مشخص نمودند. با مروری بر این بیانات میتوان مؤلفههای مواجهه نظام و کشور با شرایط جدید را تبیین کرد و انتظار میرود تلاش همه تصمیمگیران، مدیران و نخبگان بخشهای گوناگون در این راستا قرار گیرد
حکام گذشته این ملّت -پادشاهان دوران قاجار و پادشاهان پهلوی- عزت این ملّت را گرفتند، این ملّت را ذلیل کردند، عقب نگه داشتند، زیر بار تحمیل قدرتها بردند، [بنابراین] اینها عادت کردند و دلشان میخواهد که همین قضیه اتفاق افتاده باشد. حالا اسلام -جمهوری اسلامی، نظام اسلامی، انقلاب اسلامی- آمده این ملت را به عزت خودش برگردانده، این ملت ایستادهاند، اینها نمیتوانند تحمل کنند؛ دعوا سرِ این است. »
با اعلام رسمی خروج دولت ایالات متحده امریکا از برجام، پرونده مواجهه نظام سلطه و نظام اسلامی وارد مرحله جدیدی شد که شرایطی متفاوت از گذشته را داشته و مستلزم اتخاذ رویکردهای متناسب با مقتضیات جدید است. از آنجایی که اتخاذ تصمیم صحیح در مقطع کنونی مستلزم فهم دقیق از شرایط جدید و بایستههای آن است، ضروری است مختصات حالت فعلی و لوازم آن بررسی گردد. به نظر میرسد اهم مختصات شرایط جدید پیش رو را در موارد ذیل به طور اجمال میتوان بیان کرد
پیشرفت و تعالی هدف هر جامعهای است و البته وجود موانع گوناگون میتواند تحقق این هدف را با چالش مواجه سازد. درباره موانع و چالشهای بر سر راه پیشرفت کشورمان میتوان فهرست قابل توجهی را ارائه کرد، اما اراده نگارنده در این مجال محدود، بررسی یکی از چالشهایی است که به طور ویژه در کشور ما حرکت عمومی جامعه و نظام اجرایی و حکمرانی کشور را با اختلالات جدی مواجه ساخته است.
این روزها در رسانهها از برجام و فرجام آن سخن به میان میآید، خصوصاً آنکه شیشه عمر این توافق عملاً در دستان رئیس جمهور امریکا قرار گرفته و وی مرتباً از احتمال به دره افکندن آن سخن میگوید. در ایران، اما برجام برای بسیاری از مردم و نخبگان سیاسی و اجتماعی معنای واقعی خود را پیدا کرده و دیگر مشابه فضای هیجانی و احساسی قبل، کسی آن را «شاه کلید» همه مسائل نمیداند. از سیاست خارجی و برجام که عبور کنیم و به عرصه اقتصادی بیاییم، بحران بزرگ رکود و بیکاری به چشم میخورد. پیمایشهای معتبر اجتماعی نشان میدهد که حل مشکل «اشتغال» در صدر مهمترین دلمشغولی و دغدغه عامه مردم قرار دارد و به اذعان بسیاری از کارشناسان، حل مشکل بیکاری بدون توجه به حمایت و تقویت «کالای ایرانی» امکانپذیر نیست.
بازی پسابرجامی ترامپ که با نوعی تقسیمکار سیاسی با اروپا همراه است، وارد مرحله جدیدی شده است و به نظر میرسد سناریویی برای تحمیل تعهدات بیشتر بر ایران با ابزار فشار و تهدید در کار است.
البته در پرونده قطور تجربه چندین دهه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران با غرب چیزی که بیش از همه نمایان است، تلاش طرف غربی برای مهار و تغییر رفتار ایران از طریق مذاکره بوده و در این میان همیشه نقطه هدف در این مذاکرات حذف مؤلفههای اقتدار ملی جمهوری اسلامی بوده است.
رهبر معظم انقلاباسلامی در دیدار هفته گذشته با مدیران و کارکنان وزارت اطلاعات، به برخی از بایستههای این نهاد مهم اشاره و نکات مهمی را به اعضای این تشکیلات گوشزد کردند. این بیانات و نکات مورد تأکید معظمله را میتوان منشور کارآمدسازی و صیانت از این نهاد اطلاعاتی دانست؛ ازاینرو تلاش میگردد برخی از این نکات محوری مورد مداقه بیشتر قرار گیرد
اکنون که از لزوم بهرهگیری از شبکههای پیامرسانهای داخلی سخن به میان میآید، یکی از ابهامات در خصوص آینده کسب و کارهای مبتنی بر این ابزارهای ارتباطی و به طور کلی تأثیرات اقتصادی این تصمیم است.
در حال حاضر کسب و کارهای فعال در شبکههای پیامرسان مجازی را در دو نوع میتوان تقسیم کرد: کسب و کارهایی که به تبلیغ و یا خرید و فروش کالاهای مجاز (که معامله آنها مطابق قوانین کشور مجاز است) میپردازند و نوع دوم نیز تبلیغ یا معامله کالاها یا محتواهای ممنوعه است.
کسب و کارهایی که در نوع اول فعالیت میکنند و در کالاهایی همچون مواد مخدر فعالیت نمیکنند، قاعدتاً در شبکههای پیامرسان داخلی نیز میتوانند به کار خود ادامه دهند و اتفاقاً زمینههایی برای رشد و شکوفایی بیشتر در شبکههای داخلی دارند. از جمله اینکه در برخی از این پیامرسانها امکان پرداخت مالی درون برنامهای وجود دارد که کار نقل و انتقالات مالی را به واحد پول رایج کشور تسهیل و سازوکارهای نظارتی و اطمینان بخش میتواند مشتریان را با آسودگی بیشتر به خرید از چنین کسب و کارهایی ترغیب میکند.
علاوه بر این رشد پیامرسانهای داخلی به رونق عرصه فناوری اطلاعات و کسب و کارهای وابسته به آن میانجامد و همین امر زمینه کارآفرینی هزاران جوان دانش آموخته در عرصههای گوناگون مرتبط را فراهم میآورد.
علاوه بر آن به دلیل خرید پهنای باند وارداتی، پیامرسانهای خارجی موجب خروج ارز قابلتوجه از کشور میشوند، بهگونهای که بر اساس برآوردها ۶۰ درصد مبلغ ۳میلیارد دلاری که سالانه برای واردات پهنای باند کشور میگردد، فقط برای پهنای باند تلگرام است. این بدان معناست که تلگرام سالانه حدوداً 10 هزار میلیارد تومان از درآمدهای ملی را بر باد میدهد. بنابراین دولت با جلوگیری از خروج 10هزار میلیارد تومانی ناشی از تلگرام میتواند زمینه کارآفرینی و ایجاد کسبوکار برای دهها هزار جوان ایرانی را فراهم آورد.
اما افراد و گروههایی که با سوءاستفاده از ولنگاری فضای مجازی و عدم نظارت کافی بر آن که به فروش کالاهای ممنوعهای همچون مواد مخدر و نیز پولشویی و سایر فعالیتهای تجاری اقتصادی غیرمجاز میپردازند، قطعاً میدان عمل در پیامرسانهای داخلی نخواهند یافت و این مسئله به سالم سازی محیط کسب و کار و جامعه کمک خواهد کرد.
علاوه بر اینکه کوچ ملی به پیامرسان بومی موجب رونق کسب و کارهای خرد مردمی خواهد شد، باید گفت این اقدام ملی برای مردم و سبد مصرفی خانوار نیز بهصرفهتر است. اکنون با وجود بسترهایی همچون شبکه ملی اطلاعات، برخی شبکههای پیامرسان داخلی، بهای تبادل دادههای مصرفی کاربران خود را رایگان اعلام کرده و احتمالاً بسیاری از مردم هنوز نمیدانند که هزینه استفاده از بسترهای داخلی پهنای باند یکسوم اینترنت وارداتی است و به این دلیل با یکسوم مبلغی که اکنون صرف خرید اینترنت میکنند، میتوانند از همه شبکههای پیامرسان داخلی استفاده کنند. با توجه به مصرف روزافزون شبکههای پیامرسان مجازی و جایگاه آن در سبد هزینههای خانوار، میتوان گفت این مهاجرت از پیامرسانهای خارجی به داخلی تا چه حد در کاهش هزینههای خانوار تأثیرگذار است.
بهره گیری از فضای اطلاعات ملی علاوه بر آنکه مانع از خروج بی رویه ارز از کشور میشود، به رونق کار تولیدکنندگان داخلی محتوا کمک خواهد کرد و همین امر میتواند یکی از پیشرانهای شکوفایی اقتصادی در حوزه فناوری اطلاعات باشد. در نتیجه میتوان امیدوار بود که شرکتهای ایرانی ارائه کننده این خدمات همچون سامانههای پیامرسان مجازی، از تمکن مالی و اقتصادی بیشتری برخوردار شده و به افزایش کیفیت خدمات و بهینه سازی سامانههای خود بپردازند و رضایتمندی هرچه بیشتر کاربران ایرانی را فراهم آورند.
بهاینترتیب حتی محاسبه هزینه فایده اقتصادی چه در سطح خرد و چه کلان نشان میدهد مردم ایران از محدودسازی تلگرام نهتنها زیان نمیبینند، بلکه این رخداد به سود آنها نیز است. البته باید به دستگاههای اجرایی ذیربط و نیز شرکتهای خدمات دهنده ارتباطی داخلی نیز توصیه کرد برای رضایتمندی هرچه بیشتر مخاطبان و فعالان شبکههای اجتماعی بکوشند و بستر را برای اشتغالآفرینی در فضای مجازی امن داخلی فراهم آورند.
تهاجم موشکی امریکا، انگلیس و فرانسه به اهدافی در خاک سوریه توجه تحلیلگران و دنبالکنندگان تحولات بینالمللی و راهبردی را به خود معطوف کرده است. از مجموعه تحلیلها و دیدگاههایی که در ۲۴ ساعت گذشته در این باب در رسانهها و محافل سیاسی مطرحشده است، میتوان در دو سطح تحلیل به بررسی ابعاد این رویداد پرداخت
چرا حمایت از کالای ایرانی نجاتبخش جامعه ایرانی است؟
این روزها مشکلات معیشتی و رکود عمیق اقتصادی به مهمترین چالش جامعه ایرانی بدل شده و دغدغه بسیاری از هموطنان را رقم میزند. در خصوص راهکار عبور از این ابرچالش ملی بحثهای بسیاری درگرفته است، اما به نظر میرسد رمز اساسی عبور از آن در تقویت تولید ملی و حمایت از کالای ایرانی است که بر همین اساس رهبر معظم انقلاب اسلامی سال ۱۳۹۷ را به این عنوان نامنهادهاند. به نظر میرسد در صورت تلاش جمعی مردم و مسئولان برای تحقق شعار سال شاهد تحولات چشمگیری در کشور خواهیم بود، امری که برخی رهاوردهای آن شامل موارد ذیل خواهد بود: