چرا بازهم تولید؟

 

در سال‌های اخیر رهبر معظم انقلاب، شعار سال‌ها را حول مسائل اقتصادی و به‌ویژه تولید قرار داده‌اند. در ایام پایانی و آغازین هر سال گاه این سؤال مطرح می‌شود که دلیل این اصرار مکرر بر موضوع «تولید» و اساساً فایده این نامگذاری‌ها چیست؟

چاره ناترازی‌ها با تجارب موفق

 

نیمه دهه ۸۰ زمزمه‌هایی از احتمال اقدام امریکا برای تحریم صادرات بنزین به ایران شنیده شد. در واقع امریکایی‌ها در حال ارزیابی این نکته بودند که چه سلاحی برای مهار ایران کارآمد است و در آن زمان با توجه به دلایل اقتصادی و اجتماعی به این جمع‌بندی رسیدند که تحریم بنزین می‌تواند ایران را مهار کند. ماجرا از این قرار بود که در دهه ۷۰ و ۸۰ مصرف بنزین در کشور به صورتی سرسام‌آور افزایش یافت، به‌گونه‌ای که مصرف روزانه بنزین در عرض ۱۰ سال از ۳۳ میلیون‌لیتر در سال ۷۵ به ۷۴ میلیون‌لیتر در سال ۸۵ رسیده بود. در مقابل به دلیل عدم توسعه پالایشگاه‌ها در این سال‌ها، بار این رشد مصرف عمدتاً بر دوش واردات افتاده بود و عملاً ۲۷.۵ میلیون‌لیتر یعنی بیش از یک‌سوم مصرف روزانه کشور از خارج تأمین می‌شد. 

۷ تدبیر غیرتورمی ارتقای زندگی و معیشت کارگران

 

سازوکار کنونی تعیین سالانه حقوق نیروی کار در بیشتر سال‌ها عملاً رضایت کارگران را جلب نکرده است. فاصله معناداری میان نیاز‌های معیشتی آنان و دریافتی‌شان وجود دارد که باید برای کاستن از آن تدبیر کرد. اکنون که «مهار تورم» به‌عنوان شعار و هدف راهبردی سال تعیین شده، ضروری است این ملاحظه مهم مدنظر سیاستگذاران و تصمیم‌گیران قرار گیرد. با توجه به توصیه رهبر معظم انقلاب‌اسلامی به ارتقای معیشت کارگران هفت پیشنهاد عملیاتی برای تحقق این توصیه مهم قابل‌بررسی است

تورم و بی‌انضباطی

 

تقریباً از زمانی که اقتصاد ایران به پول نفت آغشته شده، «تورم» میهمان سفره‌های ایرانیان شده است. درآمد‌های نفتی به جای آنکه صرف توسعه زیرساخت‌ها و پیشرفت بخش‌های واقعی اقتصاد شود، به نقدینگی انباشته تبدیل شده و موجی ویرانگر در بازار ایجاد کرده است. سؤال این است که سایر اقتصاد‌های نفتی چه می‌کنند که از پیامد‌های مخرب افزایش نقدینگی در امان می‌مانند. هرچند اقتصاد تک‌محصولی و نفتی خود چالشی اساسی است، اما این تنها نفت نیست که بهمن نقدینگی را آفریده، بلکه «بی‌انضباطی» منشأ اصلی رشد بی‌رویه نقدینگی و به‌تبع آن تورم است.

مصائب بیکاران پردرآمد در اقتصاد نامولد

 

نتیجه جدید‌ترین مطالعات و بررسی‌های آماری در حوزه اقتصاد و اشتغال در پایتخت، نگرانی‌هایی جدی در خصوص روند تغییرات شغلی در جامعه ایجاد کرده است. مطابق تحقیقی که اخیراً در رسانه‌ها منتشر شد، بر اساس داده‌های رسمی مرکز آمار ایران، دو روند نگران‌کننده در مورد محل امرارمعاش شهروندان تهرانی در حال رشد یافتن است. نخست آنکه روند‌ها حاکی است که تمرکز اقتصاد استان تهران از صنعت به خدمات تغییر کرده است و این تغییر عمدتاً در بخش‌های معاملات املاک و مستغلات و نیز اصناف توزیعی بوده است. به‌بیان‌دیگر از مشاغل مولد کاسته شده و بر مشاغل غیرمولد افزوده شده است.

گفتمان‌سازی برای حمایت و مانع‌زدایی از تولید

 

یکی از اقدامات راهبردی رهبر معظم انقلاب‌اسلامی در مسیر تمدن‌سازی انقلاب، طرح نام‌گذاری سالانه و تعیین شعار سال است، به‌گونه‌ای که تعیین شعار سالانه علاوه بر آنکه مسیر حرکت نظام اسلامی و جامعه را در طی یک سال مشخص می‌کند، نوعی ریل‌گذاری برای حرکت کلان نظام و جامعه در مسیر نیل به تمدن اسلامی است. نام‌گذاری و تعیین شعار سال را می‌توان بخشی از راهبرد معظم‌له برای تربیت و رشد مردم نیز تعریف کرد. شعار سال باعث تمرکز توجه مسئولان و آحاد جامعه به یکی از نیاز‌ها و اقتضائات جامعه می‌شود و نوعی برنامه تربیت عمومی و گفتمان‌سازی نیز به شمار می‌آید. در کنار شعار سال، پیام معظم‌له به‌عنوان آغاز سال و نیز سخنرانی نوروزی ایشان که تا قبل شیوع کرونا در حرم مطهر حضرت علی بن موسی‌الرضا (ع) انجام می‌گرفت، در این فرایند گفتمان‌سازی حائز اهمیت هستند.

همچنان در تمنای «جهش تولید»

سال ۱۳۹۹ در حال پایان یافتن است و بیش از یک سال دست و پنجه نرم کردن جهان و کشور با شیوع کرونا، چالش‌هایی را به اقتصاد اضافه و بار بیشتری بر دوش افراد کم برخوردار تحمیل کرده است. طی سه سال اخیر غول تورم افسارگسیخته در حال بلعیدن سفره و تنگ کردن معیشت خانواده ایرانی است و از سویی معضل بیکاری نیز که از گذشته وجود داشت، جدی‌تر شده است. در واقع علاوه بر آنکه به‌اندازه کافی شغل ایجاد نشده است، به دلیل تعطیلی کسب‌وکار و مشاغل پیشین، بر انبوه بیکاران افزوده شده است. علاوه بر این‌ها همه‌ساله تعدادی از جوانان کشور دانش‌آموخته و وارد بازار کار می‌شوند که برای آن‌ها نیز کارآفرینی مناسب انجام نپذیرفته است. در این شرایط می‌توان گفت تورم رکودی مهم‌ترین معضل اقتصادی کنونی کشور است که تبعات منفی اجتماعی را نیز به همراه دارد. کمتر خانواده‌ای در کشور یافت می‌شود که با این مسائل دست‌وپنجه نرم نکند.

جهش تولید، نجات‌بخش اقتصاد ایران

این روز‌ها مشکلات معیشتی و رکود عمیق اقتصادی به مهم‌ترین چالش جامعه ایرانی بدل و تبدیل به دغدغه بسیاری از هموطنان شده است. در خصوص راهکار عبور از این ابرچالش ملی بحث‌های بسیاری درگرفته است، اما به نظر می‌رسد رمز اساسی عبور از آن در حمایت از تولید است که بر همین اساس رهبر معظم انقلاب اسلامی سال ۱۳۹۹ را «جهش تولید» نام نهاده‌اند. به نظر می‌رسد در صورت تلاش جمعی مردم و مسئولان برای تحقق شعار سال شاهد تحولات چشمگیری در کشور خواهیم بود، امری که برخی رهاورد‌های آن شامل موارد ذیل خواهد بود

همچنان نیازمند رونق تولید هستیم

سال ۱۳۹۸ در حال پایان یافتن است و اینک شیوع کرونا به چالش‌های موجود اقتصادی و اجتماعی کشور اضافه شده و بار بیشتری بر دوش افراد کم برخوردار تحمیل کرده است. طی دو سال اخیر غول تورم افسارگسیخته در حال بلعیدن سفره و تنگ کردن معیشت خانواده ایرانی است و از سویی معضل بیکاری نیز که از گذشته وجود داشت، جدی‌تر شده است. در واقع علاوه بر آنکه به‌اندازه کافی شغل ایجاد نشده است، به دلیل تعطیلی کسب‌وکار و مشاغل پیشین، بر انبوه بیکاران افزوده شده است. علاوه بر این‌ها همه‌ساله تعدادی از جوانان کشور دانش‌آموخته شده و وارد بازار کار می‌شوند که برای آن‌ها نیز کارآفرینی مناسب انجام نپذیرفته است. در این شرایط می‌توان گفت: بحران بیکاری مهم‌ترین معضل اقتصادی کنونی کشور است که تبعات منفی اجتماعی را نیز به همراه دارد. کمتر خانواده‌ای در کشور یافت می‌شود که با این مسئله دست‌وپنجه نرم نکند و حداقل یک جوان بیکار در خانواده نداشته باشد.  

از برجام ­درمانی تا اینترنت­ تراپی

همه این جمله را از رئیس جمهور کنونی در کوران رقابت‌­های انتخاباتی شنیدیم که وعده داد «هم چرخ سانتریفیوژ بچرخد و هم چرخ اقتصاد» و البته این تنها وعده نامزد پیروز انتخابات نبود. اما آنچه درباره آن کمتر شنیده شد و مع‌­­­الاسف در رقابت‌های انتخاباتی معمولاً مورد غفلت قرار می‌گیرد، برنامه‌ها و راه حل‌های نامزد‌ها برای تحقق وعده‌ها است. در واقع ارائه راه­ حل شرط لازم برای وعده ­دادن است که متأسفانه مغفول واقع می‌شود.

کدام اشتغال؟

قریب به دو هفته پیش بود که آقای حسن روحانی رئیس‌جمهور در نشست موسوم به «ایران هوشمند» با طرح این ادعا که امروز یک استارت­‌آپ قادر است، اشتغال عظیمی برای کشور ایجاد نماید، گفت: «اینکه یک استارت‌­آپ بتواند یک‌میلیون و ۶۰۰ هزار شغل طی چهار سال ایجاد نماید، افتخار بزرگی برای نسل جوان و تحصیل‌کرده و همچنین رفاه اجتماعی مردم است.»

چگونه رونق تولید ناجی اقتصاد ملی می‌شود؟

این روز‌ها مشکلات معیشتی و رکود عمیق اقتصادی به مهم‌ترین چالش جامعه ایرانی بدل و تبدیل به دغدغه بسیاری از هموطنان شده است. در خصوص راهکار عبور از این ابرچالش ملی بحث‌های بسیاری درگرفته است، اما به نظر می‌رسد رمز اساسی عبور از آن در رونق­‌بخشی به تولید است که بر همین اساس رهبر معظم انقلاب اسلامی سال ۱۳۹۸ را به این عنوان نام نهاده‌اند. به نظر می‌رسد در صورت تلاش جمعی مردم و مسئولان برای تحقق شعار سال شاهد تحولات چشمگیری در کشور خواهیم بود، امری که برخی رهاورد‌های آن شامل موارد ذیل خواهد بود

مصائب یک اقتصاد غیر مولد

از مهم‌ترین پرسش‌هایی که در ذهن عموم مردم سال‌هاست نقش بسته و جواب روشنی نیز نمی‌یابد، «چرایی عدم پیشرفت کشور متناسب با ظرفیت‌ها و استعداد‌های فوق‌العاده آن» است. به‌بیان‌دیگر سؤال این است که با وجود این‌همه فرصت‌ها و استعداد‌های سرشار انسانی، مادی و معنوی چرا وضعیت اقتصاد کشور ما چنین است و چرا باید به حال برخی جوامع دیگر که بسیاری از مواهب ما را نیز در اختیار ندارند، غبطه بخوریم؟ طبعاً پاسخ تفصیلی است، اما کلیدواژه اصلی آن در مولد نبودن اقتصاد و فقدان چشم‌انداز مثبت در گذار به یک اقتصاد مولد بوده است. برای فهم بیشتر از معنای یک اقتصاد غیرمولد به نمونه‌های زیر توجه کنید

چرا حمایت از کالای ایرانی نجات‌بخش جامعه ایرانی است؟

چرا حمایت از کالای ایرانی نجات‌بخش جامعه ایرانی است؟

این روزها مشکلات معیشتی و رکود عمیق اقتصادی به مهم‌ترین چالش جامعه ایرانی بدل شده و دغدغه بسیاری از هموطنان را رقم می‌زند. در خصوص راهکار عبور از این ابرچالش ملی بحث‌های بسیاری درگرفته است، اما به نظر می‌رسد‌ رمز اساسی عبور از آن در تقویت تولید ملی و حمایت از کالای ایرانی است که بر همین اساس رهبر معظم انقلاب اسلامی سال ۱۳۹۷ را به این عنوان نام‌نهاده‌اند. به نظر می‌رسد در صورت تلاش جمعی مردم و مسئولان برای تحقق شعار سال شاهد تحولات چشمگیری در کشور خواهیم بود، امری که برخی رهاوردهای آن شامل موارد ذیل خواهد بود: 

کدام تولید؟ کدام اشتغال؟

نامگذاری سال 1396 به عنوان «اقتصاد مقاومتی؛ تولید-اشتغال» از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی، اولویت اصلی و جهت‌گیری کلان کشور در سال جاری را - که واپسین روزهایش را سپری می‌کنیم- تعیین کرد. از سویی مطالبات عمومی جامعه نیز دقیقاً به همین دو رکن اقتصادی معطوف بود و اکنون که سال «تولید و اشتغال» در حال پایان است، ارزیابی از میزان تحقق شعار و جهتگیری سال ضروری است. 

تولید و اشتغال؛ اولویت دولت دوازدهم

با تنفیذ رأی ملت از سوی رهبر معظم انقلاب، بار دیگر رئیس‌جمهور در جایگاه حقوقی خود مستقر شد و بحث‌ها بر سر رویکردها و ترکیب کابینه دوازدهم بالا گرفته است. اما مهم‌تر از کیفیت و ترکیب کابینه دوازدهم، اولویت‌های این کابینه است و مردم انتظار دارند دولت جدید مطالبات و نیازهای واقعی آنها را دنبال کند.

اکنون نوبت «تولید» و «اشتغال» است 

سال 1396، در حالی به نام «اقتصاد مقاومتی، تولید ـ اشتغال» نامگذاری شد که عنوان «اقتصاد مقاومتی» چندین سال در صدر راهبردهای کلان نظام جمهوری اسلامی قرار داشته و شعار سال 1395 نیز «اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل» تعیین شده بود. تکرار این عنوان کلی در شعار سال 1396، آشکارا نشان از نیاز جدی جامعه و کشور در تحقق این راهبرد و در عین حال کم‌توجهی به این مهم در سال‌های گذشته بوده است.

تولید و اشتغال برای حل مشکلات مردم

نامگذاری سال 1396 به‌عنوان «اقتصاد مقاومتی؛ تولید- اشتغال» نشان داد که مسئله اقتصاد و راهبرد اقتصاد مقاومتی همچنان در اولویت اول کشور است. این امید وجود داشت که با نامگذاری سال 1395 به‌عنوان «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل» گام‌های عملی مهمی در زمینه مقاوم‌سازی اقتصاد کشور برداشته شود و چرخ اقتصاد مقاومتی کشور به حرکت درآید. اکنون ارزیابی بسیاری از صاحب‌نظران و مردم آن است که در سال گذشته این اتفاق چندان رخ نداده و دستگاه‌های ذی‌ربط اجرایی، کارنامه چندان قابل قبولی در این زمینه ارائه ندادند. حال که سال جدید به این نام نهاده شده است، در این یادداشت تلاش خواهد شد با توجه به مجال محدود در باب اهمیت و چرایی این نامگذاری اشاراتی ارائه گردد.