اظهارات هزینه‌زا و مغایر منافع ملی

حجت‌الاسلام و المسلمین روحانی، رئیس‌جمهور کشورمان، چندی پیش در چهاردهمین همایش تجلیل از پژوهشگران کشور، در ضمن سخنرانی خود به مسئله‌ای اشاره نمود که از جهاتی می‌تواند قابل تأمل باشد. وی با اشاره به نیازمحوری در امر پژوهش گفت: «اگر ما در کشوری زندگی می‌کنیم که فتوای مقام معظم رهبری بر آن است که استفاده از سلاح هسته‌ای، تولید و نگهداری و بهره‌برداری از آن حرام و ممنوع است، آیا پژوهشی بخواهد ما را منتهی کند به دسترسی به سلاح کشتار جمعی از نظر ما قابل قبول و قابل‌احترام است؟»

زمانی که رئیس‌جمهور محترم در جمع پژوهشگران کشور، به عنوان انتقاد از پژوهشی یاد می‌کنند که منتهی به سلاح هسته‌ای است، آیا مستمع حق ندارد بپرسد مابه‌ازای خارجی این پژوهش چیست؟ حتی اگر در توجیه خوش‌بینانه تصور کنیم منظور، کشورهای دارای سلاح هسته‌ای است، ارتباط آن به ابتدای جمله که سخن از فتوای رهبر معظم انقلاب است و اشاره به کشور ما است، چگونه توجیه‌پذیر است؟

ضمن احترام به رئیس‌جمهور محترم، به نظر می‌رسد آنچه اتفاق افتاده ‌، یک سهو در کلام است که البته می‌دانیم برخی اشتباهات به ظاهر ساده، گاه هزینه‌های گزافی به دنبال خواهند داشت. واقعیت آن است که با تأسف باید گفت اخیراً بر تعداد چنین اشتباهاتی در سخنان برخی مسئولان و شخصیت‌های تریبون‌دار افزون شده است. همین چندی پیش بود که آقای هاشمی رفسنجانی در سخنانی تصریح نمود که ما به غنی‌سازی 20‌درصد نیازی نداریم. این بیان آقای هاشمی، علاوه بر اینکه غیرکارشناسانه و غیرفنی بود، بیش از آنکه در جهت مصالح نظام باشد، توجیه‌کننده فشار طرف غربی در مذاکرات پیش رو خواهدبود؛ علی‌الخصوص آنکه در متن توافقنامه به مسئله نیازمندی‌های عملی (practical- needs) به عنوان یکی از متغیرهای مهم در توافق نهایی اشاره شده است. از سویی دیگر فارغ از درست یا غلط بودن این نظر، جای این پرسش هست که اساساً چه ضرورتی وجود داشته است که آقای هاشمی رفسنجانی در چنین مسئله تخصصی و خارج از حوزه مسئولیت‌شان، ورود و اظهار نظر نمایند؟

یا مثال دیگر اظهارات غیرکارشناسانه وزیر امور خارجه کشورمان در دانشگاه تهران مبنی بر «توان امریکا در از کار انداختن سیستم دفاعی کشور با یک بمب»(!) بود که علاوه بر آنکه خلاف منافع و امنیت ملی کشورمان ارزیابی می‌گردد، در تشجیع طرف مقابل مؤثر بود، به گونه‌ای که پس از آن می‌بینیم رئیس‌جمهور امریکا بار دیگر گستاخانه از «روی میز بودن همه گزینه‌ها» سخن می‌گوید. مصادیق عدم دقت در بیان جملات بیش از اینهاست. مصادیق ذکر شده و نیز ادعای خالی بودن خزانه و مواردی از این دست حاکی از آن است که روند هزینه‌زایی برای کشورمان به دلیل بی‌توجهی به پیامدهای خارجی حتی یک جمله گویی در حال نهادینه شدن است.

نکته باریک‌تر از مو آن است که یکی از انتقادات جدی حامیان دولت یازدهم به رئیس دولت دهم، همین بی‌دقتی در موضع‌گیری و هزینه‌های ناشی از آن بود. شوربختانه‌تر امروز کسانی که به تجربه خود در دیپلماسی و ادبیات و ظرایف آن می‌بالند، گوی سبقت را در این راه ربوده‌اند. به نظر می‌رسد در عمر 100 روزه از دولت یازدهم، تعداد این سخنان هزینه‌زا از حد معمول بالاتر رفته و در حال آسیب زدن به منافع ملی کشورمان است. در این خصوص لازم می‌نماید دو راهکار کلی در دستور کار قرار گیرد، نخست آنکه از موضع‌گیری افراد غیرمسئول (اعم از افرادی که مسئولیت جاری ندارند یا خارج از حیطه تخصصی افراد) جداً جلوگیری به عمل آید و ثانیاً مسئولان محترم نیز با سنجیدگی بیشتر و ضمن مشورت با مشاوران متخصص و دلسوز منافع ملی به اظهار نظر بپردازند.

همین مطلب:

روزنامه جوان- اظهارات هزینه‌زا و مغایر منافع ملی