برجام منهای آمریکا

این روزها گزاره‌ای مرتباً از سوی برخی از مسئولان دیپلماتیک و اجرایی در پاسخ به تهدیدات مکرر امریکا، بیان می‌شود و آن اینکه «برجام یک توافق چندجانبه، بین‌المللی و متکی به قطعنامه شورای امنیت است و خروج یکی از اطراف توافق (خصوصاً امریکا) نمی‌تواند آن را مخدوش سازد. » فارغ از ابعاد حقوقی این گزاره و میزان صحت، باید اندیشید که وقوع احتمالی این رویداد – یعنی خروج یکجانبه واشنگتن از توافق- چه نتیجه و پیامدهایی خواهد داشت؟ برای پاسخ به این سوال باید، ابتدا به این پرسش پرداخت که اصولاً مذاکرات هسته‌ای برای چه با کشورهای غربی انجام گرفت و چه نتیجه‌ای از آن انتظار می‌رفت.

ترساندن از جنگ، امید غربگرایان!

این روزها رئیس‌جمهور جدید امریکا تا حدی درگیر چالش‌های داخلی این کشور شده است و بسیاری از ناظران پاره اظهارات وی درباره کشورهای دیگر از جمله ایران را جدی نمی‌‌گیرند. واقعیت این است که درگیری‌های ملی ترامپ عمده دلمشغولی‌های وی را معطوف به خود کرده است، اما ناگفته پیداست که موضوع ایران در میان پرونده‌های سیاست‌ خارجی امریکا، مسئله مهمی است و دیر یا زود مسئله‌های ذیل آن، از جمله پرونده هسته‌ای،  مناقشات میان ایران و نظام سلطه و به خصوص پرونده برجام مطرح خواهد شد.

پاسخی که امریکا از خیابان‌های ایران شنید

حماسه حضور میلیونی مردم در راهپیمایی 22 بهمن امسال، فراتر از آن است که در ظرف یک تحلیل یا یادداشت بگنجد و تک‌تک لحظات، شعارها، شعارنوشته‌ها و دست‌نوشته‌ها و ... حامل پیام‌های مهمی بود که قطعاً ارزش تحلیل و بررسی در جای خود دارد، اما نکته‌ای که در راهپیمایی امسال پررنگ و برجسته بود، پاسخ محکمی بود که مردم ایران به یاوه‌گویی‌ها و زیاده‌خواهی‌های رژیم ایالات‌متحده امریکا دادند. همین چند روز پیش بود که رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت امام خامنه‌ای در جمع فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به مواضع گستاخانه رئیس‌جمهور جدید امریکا فرمودند: «[رئیس‌جمهور امریکا] می‌گوید از او تشکر کنید، از من هم بترسید! نه از شما هم نمی‌ترسیم. روز بیست‌ودوّم بهمن، مردم جواب این تهدیدها و این حرف‌ها را در خیابان خواهند داد؛ نشان می‌دهند که ملّت ایران در مقابل تهدید چه موضعی می‌گیرد.»

طبل توخالی ترامپ برای چه کسانی به صدا درآمده است؟!

درست زمانی که خیابان‌های شهرهای مختلف امریکا، مملو از معترضان و منتقدان سیاست‌های رئیس‌جمهور جدید امریکا است، دونالد ترامپ از برقرار بودن گزینه نظامی روی میزش سخن می‌گوید. هرچند، کوتاه زمانی است که دنیای سیاست با این ساکن جدید کاخ سفید آشنا شده است، اما همین مدت کوتاه نیز سبب نمی‌شود ناظران و تحلیلگران نتوانند جنس اظهارات و مواضع جنجالی وی را فهم کنند. بسیاری از صاحبنظران بر این نکته تأکید دارند که طرح عباراتی چون «گزینه‌های نظامی» و امثال آن فاقد هرگونه ما‌به‌ازای واقعی است و برای این مسئله ادله محکمی وجود دارد

تصمیمی برای ناامیدی شیفتگان امریکا

اولین فرامین صادر شده ترامپ، به خوبی نشان داد که او در اجرای شعارهای انتخاباتی‌اش مصمم است و البته یکی از این دستورات که با اتباع کشور ما مرتبط است در رسانه‌های داخلی و خارجی مورد توجه قرار گرفته است. ایجاد محدودیت برای سفر شهروندان ایرانی و اتباع چند کشور دیگر هرچند چندان غیرمنتظره نبود، اما برخی غرب‌گرایان داخلی را به واکنش و انتقاد واداشت. از مفهوم برخی از این انتقادات چنین برداشت می‌شود که برخی منتقدان تصمیم اخیر امریکا، نوک پیکان انتقادات خود را به سوی رئیس‌جمهور جدید امریکا برده و این تصمیم را جدای از مجموعه اقدامات خصمانه کاخ سفید در سالیان متوالی علیه ایرانیان و دیگر کشورهای مستقل می‌دانند. گواینکه چنین رویکردی در ایالات متحده امریکا بی‌سابقه بوده و هرگز مشابه آن اتفاق نیفتاده است.

معمای پسابرجامی ترامپ

اکنون چند روزی است که زمام دولت ایالات‌متحده امریکا در اختیار یکی از جنجالی‌ترین رؤسای‌جمهور تاریخ این کشور قرارگرفته و درباره رویکرد احتمالی وی در حوزه‌های مهم سیاست خارجی امریکا، پرسش‌هایی جدی‌ در مقابل تحلیلگران قرار دارد. از پرسش‌های مهمی که این روزها بیشتر مطرح می‌شود، «معمای برجام و ترامپ» است و در پی پاسخ به این سؤال است که دونالد ترامپ سرمایه‌دار، با برجام چه خواهد کرد؟

‌وطن‌فروشی و فتنه و تحریم به خط می‌شوند

خبر نامه جمعی از عناصر فتنه‌گر و ضدانقلاب فراری به رئیس‌جمهور جدید امریکا برای اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران، بار دیگر چهره جریانات وطن‌فروش را آشکار کرد. البته این اولین بار نیست که جریانات ضدانقلاب، خنجر از پشت بر ملت ایران فرود می‌آورند؛ همراهی منافقین با رژیم بعث در طول جنگ تحمیلی، تلاش جریانات ضدانقلاب برای ترغیب دولت نومحافظه‌کار بوش در امریکا به حمله نظامی به ایران و نهایتاً تلاش عوامل فتنه 88 در اعمال تحریم‌ها علیه ایران اسلامی، نمونه‌هایی از این دست بوده است که سابقه وطن‌فروشی جریانات معاند را روشن می‌کند.

مقابل نقض سریالی برجام باید ایستاد

هرچند از چند ماه پیش زمزمه‌های تمدید تحریم‌های ISA شنیده می‌شد، اما می‌شد از نتیجه انتخابات ریاست جمهوری حدس زد که دیر یا زود باید تأثیر صندوق‌های رأی امریکا را در آینده توافق هسته‌ای مشاهده کرد. ماجرای نقض برجام و خلف وعده امریکا چیز تازه‌ای نیست و حتی به برجام هم مرتبط نمی‌شود. تجربه چند دهه آزمودن تعامل با امریکا در مقاطع مختلف پرونده قطوری از عهدشکنی‌های کاخ سفید را در اختیار ما قرار داده است. در طول یک سالی هم که از اجرای برجام می‌گذرد، نمونه‌های متعددی از خلف وعده طرف مقابل دیده می‌شود که مورد اذعان مذاکره‌کنندگان ایرانی نیز بوده است.

سوژه انتخاباتی؛ از کنسرت تا سخنرانی

در حالی که توجه اصلی افکار عمومی به راهپیمایی دهها میلیونی اربعین حسینی است و فضای کشور و منطقه معطوف به این خیزش جهانی است، ناگهان روی لغو سخنرانی یک چهره سیاسی در مشهد جریان‌سازی رسانه‌ای صورت می‌گیرد و تلاش می‌شود این خبر به محور اصلی رسانه‌ها تبدیل شود. طبیعتاً درباره حقایق و دلایل لغو سخنرانی علی مطهری در مشهد باید صبر پیشه کرد و منتظر توضیحات دقیق مقامات ذی‌ربط ماند، اما یک واقعیت قابل پنهان کردن نیست و‌آن اینکه این سخنرانی به هر علتی که لغو شده باشد، سوژه خوبی در اختیار ائتلاف اصلاحات- اعتدال برای شروع پیش از موعد تحرکات انتخاباتی قرار داده است.

پایان سراب امداد امریکایی! 

با انتشار اولین نتایج شمارش آرای انتخابات امریکا، بیشتر تحلیلگران و ناظران بین‌المللی در بهت و حیرت فرورفتند. نتیجه انتخابات با پیش‌بینی بسیاری متفاوت بود و نظرسنجی‌ها نیز بخت رقیب ترامپ را قوی‌تر می‌دانست. اما نکته جالب‌تر گاف رسانه‌ای شیفتگان غرب در داخل کشور ما بود. روزنامه‌های زنجیره‌ای داخلی که از هفته‌ها پیش به استقبال ریاست جمهوری کلینتون رفته بودند، در روزهای منتهی به انتخابات آشکارا سویه حمایتی از نامزد مطلوب خود گرفته و رقیب وی را مورد حمله رسانه‌ای قرار دادند. البته اینجا کسی نبود تا از تحریریه این مطبوعات زنجیره‌ای سؤال کند که مگر پیروزی هر یک از کاندیداهای امریکایی چه نفعی برای یک روزنامه ایرانی دارد که برای وی «تیترسازی» می‌کند!

رئیس‌جمهور جدید امریکا و پرونده ایران

با برگزاری پنجاه و هشتمین انتخابات ریاست جمهوری امریکا و اعلام نتایج آن، انتظار یک سال و نیمه برای مشخص شدن چهل و پنجمین مستأجر کاخ‌سفید به پایان خواهد رسید. در این میان دو نامزد اصلی این رقابت یعنی کلینتون و ترامپ، در مسیر جذب آرای عمومی از هیچ تلاشی فروگذار نکردند و کار تا جایی بالا گرفت که برای اولین‌بار گوشه‌هایی از ناگفته‌های واقعیت امریکا را برملا ساختند. اینک اما مهم‌ترین سؤال این است که در دولت آتی امریکا چه سیاست‌هایی دنبال خواهد شد و به‌طور مشخص نوع مواجهه رئیس‌جمهوری بعدی امریکا در قبال ایران چه خواهد بود. ناگفته پیداست که پاسخ به این پرسش مهم، نیازمند صبر کردن تا اعلام نتایج نهایی انتخابات و روشن شدن چهره‌ای است که سکاندار دولت آتی خواهد بود، اما براساس گزینه‌های موجود نیز می‌توان تا حدی به ‌پیش‌بینی فضای آینده پرداخت.