رایگاه

یاران صاحب عبای شکلاتی نظام را از چه می ترسانند؟!

این روزها مسئله‌ی آینده‌ی سیاسی جریان موسوم به اصلاحات تا آن حد برای نخبگان این جریان نگران‌کننده است که به خرج کردن سرمایه‌ی اصلی، یعنی شاخص‌ترین چهره‌ی جریانشان، چشم دوخته‌اند. مسئله‌ی آمدن خاتمی در عرصه‌ی انتخابات، که البته به تأیید یا عدم تأیید از سوی هیئت‌های نظارت و شورای نگهبان پیوند خورده است، یکی از جلوه‌های این رویکرد است.

حال با توجه به سابقه‌ی وی و نقش او در فتنه‌ی 88، ابهامات جدی در خصوص احتمال تأیید صلاحیت وی پدید آمده است و همین مسئله، تکاپوی جدی بخشی از جریان فتنه‌‌ـ‌اصلاحات را به دنبال داشته است. از این منظر، یکی از گزاره‌هایی که مرتباً از سوی برخی افراد منتسب به این جریان این روزها بیشتر شنیده می‌شود آن است که اگر سید محمد خاتمی دل را به دریا بزند و وارد گردونه‌ی ثبت‌نام نامزدها شود و آن گاه از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت گردد، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

در این ارتباط می‌توان به یادداشت محمدرضا جلایی‌پور، با عنوان «چهل دلیل برای حضور خاتمی»، مصاحبه‌ی اخیر رضا خاتمی با سایت تازه‌تأسیس «آفتاب صبح امید»، نامه‌ی اخیر مصطفی تاج‌زاده به اعضای سازمان مجاهدین و جبهه‌ی مشارکت و... اشاره نمود.

محمدرضا خاتمی مدعی شده است: «رد صلاحیت خاتمی کار کوچکی نیست و اگر این اتفاق بیفتد، بخش قابل توجهی از سرمایه‌ی اعتماد حکومت در میان مردم از بین می‌رود. نکته‌ی مهم‌تر این است که باید ریسک کنیم و این ریسک می‌ارزد؛ چرا که اگر ما سرمایه‌ای داریم، اکنون که کشور در معرض سقوط است، آن را باید استفاده کنیم.»

محمدرضا جلایی‌پور نیز در یادداشت خود تحت عنوان «چهل دلیل برای حضور خاتمی» می‌نویسد: «هزینه‌ی رد صلاحیت فرضیِ خاتمی را رد صلاحیت‌کنندگانی خواهند داد که بیش از پیش به نمایشِ آزادی انتخابات نیاز داشته‌اند و نه دمکراسی‌خواهان.»

وی می‌افزاید: «کنایه‌های وزیر اطلاعات، بازداشت روزنامه‌نگاران، احضار فعالان سیاسی اصلاح‌طلب و فشارهای ماه‌های اخیر (که شاید افزایش بیابد)، همه از ترس نامزدی خاتمی و برای پیشگیری از حضور گسترده‌ی اصلاح‌طلبان در انتخابات است؛ چرا که تمامیت‌خواهان، در صورت ثبت‌نام خاتمی، قدرت رد صلاحیتش و مهار امواج حمایت از او را ندارند. رد صلاحیت خاتمی به معنای اعلام رسای پایانِ انتخابات در ایران است و در شرایط داخلی و بین‌المللیِ کنونی، نظام توان پرداخت این هزینه‌ی سهمگین را ندارد.»

جلایی‌پور در بخشی دیگر از این یادداشت، خاطر نشان می‌سازد: «حذف نامزدی که هشت سال ریاست‌جمهوری اسلامی ایران را بر عهده داشته ‌است هزینه‌ی بالایی دارد و از چشم جامعه و جهان نشانه‌ی ناآزاد بودن انتخابات محسوب می‌شود. رأی دادن خاتمی در انتخابات مجلس نهم نیز (صرف‌ نظر از داوری‌ای که نسبت به اصل و شیوه‌ی آن داریم)، هزینه‌های رد صلاحیت او را افزایش داده است. اگر همه‌ی احزاب،‌ گروه‌ها و رهبران اصلاح‌طلب از خاتمی حمایت کنند و پیشاپیش قاطعانه اعلام نمایند که تنها نامزدشان اوست و بدون او از حضور در انتخابات معذور خواهند بود، احتمال رد صلاحیت خاتمی کاهش می‌یابد.»

لازم به ذکر است که این رویکرد ناشی از یکی از تاکتیک‌های عملیات روانی با عنوان «پیشگویی فاجعه» است که در آن، با استفاده از شیوه‌های جنگ، به ارائه‌ی پیشگویی‌های مصیبت‌بار می‌پردازند که بتوانند حساسیت مخاطب را نسبت به آن افزایش دهند و بر اساس میل و هدف خویش، افکار وی را هدایت نمایند. در این تاکتیک، با برجسته‌سازی پیامدهای احتمالی و گاهی ساختگی یک روند یا رویداد، کوشیده می‌شود مخاطب نسبت به عواقب اقدامات خود حساس شود و وادار به تجدید نظر گردد.

با توجه به آنچه گفته شد، گزاره‌ی اصلی مورد ادعای این طیف آن است که نباید از بابت نوع مواجهه‌ی نظام با خاتمی نگران بود؛ چرا که در صورت ثبت‌نام وی، نظام توان تحمل هزینه‌های رد صلاحیت وی را ندارد. ذکر این نکته ضروری است که بسیاری از تحلیل‌گران سیاسی معتقدند که احتمال ورود خاتمی به عرصه‌ی انتخابات، بسیار ضعیف است و پرداختن به این موضوع، نه از جهت اعتقاد به اهمیت اصل این موضوع، که از جهت نشان دادن بی‌پایه بودن سناریوی تبلیغاتی است که اصلاح‌طلبان حول چنین مسئله‌ای طراحی و اجرا نموده‌اند.

حال برای پاسخ دادن به این ادعای پُرتکرار اصلاح‌طلبان و اثبات واهی بودن آن با دلایل متقن، با در نظر گرفتن فرض حضور خاتمی و رد صلاحیت وی، ابعاد سناریوی محتمل را مورد بررسی قرار می‌دهیم: