رهبر‌معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر اعضای مجلس خبرگان رهبری، وظیفه‌ای جدید را برای این نهاد تبیین فرمودند. «نگاه کلان و راهبردی به حرکت انقلاب» رسالت جدیدی بود که معظم له بر دوش این نهاد مهم نهادند که در ادامه تلاش می‌گردد تا بایسته‌های این رسالت و مأموریت جدید مورد بررسی قرار گیرد. 

 

1- یکی از الزامات هر حرکت جمعی‌، پایش مداوم و انطباق آن با نقشه راه‌های از پیش تعیین شده است. به‌رغم آنکه اسناد بالادستی همچون قانون اساسی، سند چشم‌انداز بیست‌ساله و هدفگذاری پنج مرحله‌ای تحقق تمدن اسلامی موجود است، اما مشاهده می‌شود که روزمرگی، تغییرات مداوم و غلبه منفعت‌طلبی جناحی و جریانی به جای نگرش ملی و حاکمیتی سبب می‌شود گاه انحراف از مسیر، توقف یا پسرفت در حرکت کلان کشور رخ دهد. گاه به دلیل همین روزمرگی‌ها این اشتباهات در زمان وقوع مشاهده نمی‌گردد و هنگامی رخ می‌نماید که ممکن است جبران آن به آسانی میسر نباشد. وجود نگاهی کلان و راهبردی بیرون از مجاری اجرایی معمول می‌تواند میزان صحت این حرکت را پایش و بازخوردهای لازم را ارائه نماید. 

 

2- مطابق بند 2 اصل 110 قانون اساسی نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام بر عهده رهبر انقلاب است که ایشان نیز در تکمیل بخشی از فرایند تحقق این امر، وظیفه‌ای را به مجلس خبرگان محول کرده‌اند. درباره چرایی نهاده شدن این وظیفه بر دوش مجلس خبرگان باید گفت هرچند مجلس خبرگان برای تعیین رهبری نظام تشکیل گردیده، اما جایگاه، ترکیب و ساختار آن به‌گونه‌ای است که چنین مأموریتی را می‌تواند پذیرا باشد. ترکیب اعضای این مجلس، به‌رغم آنکه با رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شود، کاملاً نخبگانی است و شاید بتوان آن را نخبگانی‌ترین نهادی دانست که با رأی مستقیم انتخاب می‌گردد. همچنین طول دوره عمر هر دوره این مجلس به نسبت دیگر نهادهای کشور بیشتر بوده و این فرصتی را برای نگرش کلان و مستمر به مسائل فراهم می‌آورد. علاوه بر این جایگاه فراقوه‌ای و اختیارات قانونی این نهاد بستر مناسبی برای رصد حوزه‌های مختلف مدیریتی اجرایی در قوای سه‌گانه و نهادهای گوناگون کشور را فراهم می‌آورد. 

 

3- معظم‌له پیگیری این مأموریت را از طریق شکل‌گیری یک «هیئت اندیشه ورز» تعیین فرمودند. به تعبیری می‌توان این مجموعه را «اتاق فکر»ی - به تعبیر گرته‌برداری شده از غرب- برای انقلاب اسلامی دانست تا در مسیر این حرکت به ابعادی همچون پایش، مسئله‌یابی و حل مسئله بپردازد. ترکیب نخبگانی مجلس خبرگان به علاوه مجموعه عظیم نخبگان حوزوی و دانشگاهی موجود در کشور می‌تواند ظرفیتی مناسب برای اندیشه‌ورزی حول انقلاب اسلامی و مسیر آن فراهم آورد. وجود چهره‌های نسبتاً جوان‌تر و اندیشه‌ورز در ترکیب دوره فعلی این مجلس امید را به اثربخشی چنین مجموعه‌ای افزایش می‌دهد. 

 

4- طبیعتاً با ایجاد چنین هیئتی لازم است حوزه‌های مختلف مدیریتی در قوای سه‌گانه و نهادهای حاکمیتی مورد رصد مداوم قرار گیرد و با تعمق در وضعیت کنونی و قیاس آن با نقطه مطلوب و آرمانی و نقشه راه دستیابی به آن چالش‌های کشور در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی استخراج گردد. گام بعدی برای حل مسئله شناخت نقاط ضعف و آسیب‌های درونی است که احیاناً موجب توقف، پسرفت یا انحراف در مسیر حرکت دستگاه‌ها شده است. از بررسی راهبردی مجموعه تهدیدات، فرصت‌ها، آسیب‌ها و قوت‌ها می‌توان به «نگاشت نهادی» حل مسائل کلان انقلاب رسید و بر‌اساس وظایف هر یک از نهادها، از آنها مطالبه‌گری نمود. 

 

رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر مواردی همچون «پالایش کشور و فرهنگ آن از آمیختگی با فرهنگ منحط غرب»، «اقتدار اقتصادی و قدرت خرید مردم»، «عدالت، مبارزه با فقر، تقسیم صحیح ثروت»، «حراست از روحیه‌ انقلابی» و «تدین مردم» را به عنوان مصادیقی از مطالبه‌گری مناسب از دستگاه‌های گوناگون که می‌تواند در دستور کار این مجموعه قرار گیرد، مطرح نمودند، اما روشن است که تنها اینها نیست. فهرست طویلی از مسائل کلان و راهبردی کشور در حوزه‌های گوناگون وجود دارد که برای آنها باید اندیشه کرد و اگر کاستی‌ای هست از مسئولان ذی‌ربط سؤال و مطالبه نمود. 

 

اگر نهادی همچون مجلس خبرگان رهبری که تبلوری از حاکمیت دین و ولایت در ساختار نظام جمهوری اسلامی ایران است، پرچمدار مطالبه‌گری از نهادهای حاکمیتی – خصوصاً در مطالباتی که با معاش و زندگی عادی مردم جامعه مرتبط است- باشد، علاوه بر آنکه در مسیر کارآمدی نظام اجرایی مدیریتی کشور تأثیر بسزایی خواهد داشت، بیش از پیش موجب ارتقای سرمایه اجتماعی نظام و پیوند عمیق‌تر مردم و حاکمیت خواهد شد.