سقوط در تله ادراکی دشمن

هنوز انقلاب اسلامی به اولین سالگرد خود نرسیده بود که مردم اولین رئیس جمهور ایران را برگزیدند. ساختار‌های حکومتی نظام یک به یک در حال تکمیل شدن بود و در ۵ بهمن ۱۳۵۸ مردم ایران به‌پای صندوق‌های رأی رفتند تا با انتخاب اولین رئیس‌جمهور ایران، اولین گام عملی برای اجرای قانون اساسی جدید ایران را رقم زنند. به دلایلی که در این نوشتار مجال بررسی آن نیست، ابوالحسن بنی‌صدر دانش‌آموخته اقتصاد که سنخیت چندانی نیز با خط و اندیشه امام نداشت، موفق به کسب اقبال عمومی شد و به‌عنوان اولین رئیس‌جمهور ایران، به نمادی از نخستین تجربه انتخاباتی ریاست جمهوری در کشور تبدیل شد.

رسانه ملکه، آتش تهیه تهاجم استعمار

کمتر از یک ماه پیش بخش فارسی بی‌بی‌سی، ۸۰ ساله و تلویزیون فارسی آن ۱۲ ساله شد. بنگاه سخن‌پراکنی بریتانیا (BBC) در سال ۱۹۲۲ میلادی با نام «بنگاه سخن‌پراکنی بریتانیا با مسئولیت محدود» بنیان‌گذاری و در سال ۱۹۲۷ پس از دریافت پروانه سلطنتی تبدیل به یک شرکت دولتی شد. امروزه مسئولان شبکه جهانی بی بی سی ترجیح می‌دهند نام پیشین بخش بین‌الملل بی بی سی یعنی «سرویس امپراتوری» (BBC Empire Service) را به‌خاطر مخاطبان خود نیاورند یا آن را این‌گونه توجیه کنند: «این نام نه برای پیشبرد اهداف امپریالیستی که برای متحد کردن مردم انگلیسی‌زبان کشوری که در آن زمان امپراتوری بریتانیا نامیده می‌شد، انتخاب‌شده بود!» ازاین‌رو گردانندگان بخش جهانی بی بی سی، از سال ۱۹۸۸ نام جدید «سرویس جهانی بی بی سی» را جایگزین آن کرده‌اند.

اگرچه بی‌بی‌سی امروزه رسانه‌ای بین‌المللی و برای مخاطبان متنوع جهانی است، اما برای فارسی‌زبانان و به‌ویژه ایرانیان برنامه و راهبردی مشخص و ویژه داشته است. علت این توجه ویژه و قابل‌تأمل به ایرانیان چیست؟ پاسخ به این سؤال را باید در لابه‌لای سطور تاریخ جست‌وجو کرد.

خواهر و برادر «کاسب تحریم»

مصاحبه اخیر فائزه هاشمی رفسنجانی در سالگرد درگذشت مرحوم پدر وی، بار دیگر حواشی‌ای جنجالی از طیفی از اعضای این خانواده را وارد فضای رسانه‌ای کرد. فائزه هاشمی در این مصاحبه همه دستاورد‌های انقلاب اسلامی را انکار می‌کند، تنها کشور را در دوره ریاست جمهوری پدرش رو به توسعه می‌خواند، خواستار دوستی با رژیم صهیونیستی می‌شود، جهاد جاودانه حاج قاسم سلیمانی را منکر می‌شود و ناچیز می‌خواند و در نهایت از آرزوی خود برای پیروزی «ترامپ» سخن می‌گوید.

مکتب سلیمانی قابلیت تبدیل به گفتمان عمومی را دارد

 

در آستانه ترور ناجوانمردانه حاج قاسم سلیمانی و شهادت این سردار بزرگ اسلام، پرداختن به ابعاد مختلف شخصیتی وی چه در اغلب آثار هنری، ادبی و چه در بعد تحلیلی در حال انجام است. یکی از پرداخت‌های تحلیلی به اندیشه‌های شهید سلیمانی در شماره جدید «برهان اندیشه» است که در یک پرونده ویژه در قالب عنوان «مکتب سلیمانی» منتشر شده است

ایام‌الله، روز‌های بیداری

 

خداوند متعال در سوره مبارکه ابراهیم به حضرت موسی (ع) فرمان می‌دهد: «ذَکرْهُمْ بِایام‌الله» (روز‌های خدا را به آن‌ها یادآوری کن). یوم‌الله چه روزی است و چرا تا این حد اهمیت دارد که باری‌تعالی در قرآن کریم به آن اشاره می‌کند و یادآوری آن را به پیامبر خویش فرمان می‌دهد؟ آیا ایام‌الله تنها به دوره حیات پر برکت انبیا تعلق داشته و در زمانه ما مصداق پیدا نمی‌کند؟ حضرت امام راحل (ره) در سخنان خویش می‌فرمایند: «باید یادآوری کنید این ایام‌الله را. چنانچه کردید، از یاد نباید برود این ایام‌الله برای اینکه این ایام‌اند که آدم سازند. این ایام است که جوان‌های ما را از عشرتکده‌ها بیرون می‌آورد به میدان جنگ می‌برد. این ایام الهی هست که ملت ما را بیدار می‌کند، و بیدار کرد. امر می‌کند: ذَکرْهُمْ بِایام‌الله؛ «ایام‌الله» را در ذکر مردم وارد کن. یادتان نرود این ایام بزرگی که بر ملت ما گذشت، و ایام‌الله بود؛ مثل ۱۵ خرداد؛ مثل ۱۷ شهریور.»

حاشا در زنگ حساب!

 

رئیس‌جمهور اخیراً در ادامه اظهارات جنجال‌آفرین خود، منکر نقش نظارتی مجلس شده و گفته است: «گاهی مثلاً برخی نمایندگان می‌گویند باید بر کار وزرا نظارت کنیم. این برداشت ناقص از قانون اساسی است. ما اصلاً در قانون اساسی، نظارت بر کار دولت نداریم. نظارت بر وزیران، وظیفه رئیس‌جمهور است، نه نمایندگان. در قانون اساسی، نظارت مجلس بر کار وزرا مطرح نشده است.»

طبیعتاً بی مبنا بودن این نگاه، چنان واضح است که نیازی به نقد و پاسخ به آن ندارد، اما مقصود گوینده از طرح چنین گزاره‌هایی ـ که آشکارا مردود است ـ درخور تأمل است. از یک منظر این‌گونه اظهارات را باید در چارچوب نگاه کلی آقای رئیس‌جمهور، تحلیل کرد که در طول چند سال گذشته میل چندانی به شنیده شدن نگاه‌های متفاوت با خود را نداشته و نشانه‌های آن را می‌توان در عباراتی از قبیل بی‌شناسنامه، کم‌سواد، عصر حجری، کم‌عقل، بزدل و دروغگو دید که هر از گاهی از ایشان در خصوص منتقدانش شنیده می‌شد.

چگونه قوی شویم؟

رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار دست‌اندرکاران مراسم سالگرد شهادت حاج قاسم سلیمانی، در ضمن توصیه‌های خود فرمودند: «به مسئولین کشور و ملّت عزیزمان می‌خواهم توصیه بکنم سعی کنند قوی بشوند؛ به قول شاعر خراسانی ما “برو قوی شو اگر راحت جهان‌طلبی”. باید قوی بشوید؛ هم در اقتصاد قوی بشوید، هم در علم قوی بشوید، هم در فنّاوری باید قوی بشوید، هم در دفاع نظامی باید قوی بشوید؛ باید قوی بشوید. تا قوی نشوید، دشمن‌ها به شما طمع خواهند کرد، به شما تعرّض خواهند کرد، تجاوز خواهند کرد. این توصیه اوّل که توصیه همیشگی من است و من خودم تا توان دارم و تا توفیق از طرف پروردگار داشته باشم، این قضیه را دنبال می‌کنم؛ مسئولین هم موظّفند دنبال کنند.»

پاسخ پارلمانی به جنایت خیابانی

 

هرچند جنایت ترور دانشمند هسته‌ای کشورمان، شهید محسن فخری‌زاده زخمی تلخ بر قلب ملت ایران نهاد، اما «طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» که دیروز در مجلس شورای اسلامی تصویب شد، می‌تواند التیام‌بخش نسبی این زخم باشد. روشن است که مطابق آیه شریفه «فَمَنِ اعْتَدَى عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُوا عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَیْکُمْ»، پاسخ قاطع و کوبنده اصلی به این جنایت تلخ باید هم‌جنس و متجانس با عملیات دشمن باشد، اما نباید از راهکار‌های سیاسی و حقوقی برای تنبیه دشمن و متحدانش غافل شد.

بسیج، یاریگر کارآمدی

رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنرانی خود در سالروز ولادت پیامبر اعظم (ص) با اشاره به مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم و به‌ویژه گرانی‌های افسارگسیخته به نقش بسیج در همراهی با دولت و مردم برای مبارزه با این آسیب موجود پرداختند. به نظر می‌رسد بسیج به‌عنوان سرمایه اجتماعی نظام و تبلور نقش‌آفرینی عمومی و تخصصی مردم در حاکمیت جمهوری اسلامی ایران، می‌تواند پاسخگوی مناسبی برای این مسئله و مسائلی ازاین‌دست در حوزه کارآمدی باشد. در ادامه کوشش خواهد شد به برخی نکات مهم حول فرصت‌های بالقوه و بالفعل درون بسیج برای کارآمدسازی دولت و نظام اجرایی کشور پرداخته شود.

موانع استقلال تمام‌عیار

 

در هفته‌های اخیر که تحولات انتخابات امریکا بر مسائل گوناگون جهانی اثرگذار بود و همزمان تأثیراتی از آن در حوزه بازار‌های داخلی کشورمان به‌ویژه بازار ارز دیده می‌شد، عده‌ای با این گزاره که تغییر احتمال پیروزی هر یک از نامزد‌ها موجب نوسانات اقتصادی در کشور ما می‌شود، چنین مغالطه‌آمیز استدلال می‌کردند که این بدان معناست که با وجود شعارها، استقلال ایران وجود ندارد! هرچند کسانی که اندک آشنایی با اقتصاد سیاسی بین‌الملل داشته باشند، می‌دانند که حوادث گوناگون ریزودرشت جهانی چه تأثیراتی بر بازار‌های مختلف می‌تواند داشته باشند، اما، چون افراد بعضاً مغرض یا ناآگاه استقلال ایران را به دلیل نوسانات بازار ناشی از آثار روانی تحولات مخدوش جلوه می‌دهند، باید این شبهه را پاسخ داد.

چالش‌های پساجنگ در قره‌باغ

درگیری‌های اخیر قره‌باغ کوهستانی که میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر کنترل این منطقه در گرفته بود، بعد از حدود یک ماه و نیم، ظاهراً پایان یافت و به نظر می‌رسد تحولات منطقه قفقاز جنوبی وارد مرحله جدیدی شده است. البته پیشتر بار‌ها گفته شده، مناقشه قره‌باغ هرچند شبیه اختلافات ارضی موجود در سایر نقاط جهان مسئله‌ای دوجانبه است، اما هرگز نباید آن را فقط در چارچوب اختلافات میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان تحلیل کرد. در واقع، منافع برخی قدرت‌های فرامنطقه‌ای و اهداف برخی بازیگران مایل به نفوذ در منطقه، اگر بیشتر از تمایلات دو کشور نباشد، کمتر نیست.

راهبرد‌های مأیوس‌سازی دشمن

رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنرانی تلویزیونی به مناسبت سالروز ولادت پیامبر اعظم (ص) و امام صادق (ع) با اشاره به دشمنی امریکا با نظام اسلامی ایران فرمودند: «این دشمنی ادامه خواهد داشت و تنها راه برطرف کردن آن، این است که طرف مقابل از این تصور که بتواند به ملت و دولت ایران ضربه اساسی وارد کند، مأیوس شود.» معظم‌له همچنین مأیوس شدن دشمن را منوط به قوی‌شدن و تقویت ابزار‌های قدرت واقعی دانستند و گفتند: «البته ملت ایران واقعاً و انصافاً در برابر فشار‌ها و مشکلات خوب ایستادگی کردند، اما برای قوی‌شدن، مسئولان باید در سه بخشِ اقتصاد، امنیت و فرهنگ، تحرک بیشتر و جدی‌تری داشته باشند.»

اینک پس از روز ملی مبارزه با استکبار جهانی نیز می‌توان جلوه‌های عملی «مأیوس‌سازی دشمن» را در آوردگاه‌های گوناگون پیش روی ملت ایران برشمرد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از

ضرورت‌های شرعی و اخلاقی انتقاد

بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، در دیدار حضوری رئیس‌جمهور و اعضای ستاد ملی مقابله با کرونا، بار دیگر یادآور برخی موازین مهم شرعی و اخلاقی است که گاه در پیچ‌وخم‌های سیاست‌ورزی به حاشیه رانده یا مورد غفلت قرار می‌گیرد. ایشان با تأکید بر لزوم اتحاد و انسجام درونی در کشور، به اقدام اخیر برخی‌ها در مواجهه با دولت و شخص رئیس‌جمهور اشاره کردند و فرمودند: «اگرچه در میان این برادران، افراد خوبی هم هستند، اما این کار غلط بود و این موضوع را به‌طور صریح اعلام می‌کنم.» معظم‌له، انتقاد را غیر از هتک حرمت دانستند و افزودند: «هتک حرمت در میان مردم حرام است و نسبت به مسئولان بیشتر، بخصوص در میان مسئولان بالای کشور. ممکن است انتقاد درستی داشته باشید، انتقاد کنید اشکالی ندارد، اما انتقاد با اهانت و هتک حرمت متفاوت است این‌گونه رفتار‌ها و هتک حرمت، روش امریکایی‌ها است که در مناظره‌ها و کار‌های مطبوعاتی، خود را در دنیا رسوا کرده‌اند تا جایی که یک شخصیت برجسته سیاسی آن‌ها می‌گوید، دنیا با هراس و تحقیر به ما نگاه می‌کند. روش ما اسلامی و قرآنی است، یعنی انتقاد بیان می‌شود، اما هتک حرمت انجام نمی‌گیرد. باید حرمت رؤسای سه قوه و مسئولان کشور که در عرصه خدمت‌رسانی به مردم هستند، حفظ شود.»

تحریف برای تحمیل تسلیم

 

سخنان رئیس‌جمهور بار دیگر حاشیه‌ساز شد. درست در روز‌هایی که کاهش ارزش پول ملی و تورم ناشی از آن موجی از نگرانی‌ها را در خصوص معیشت مردم فراهم آورده، آقای روحانی در تبیینی تأمل‌برانگیز و البته بی‌اساس از تاریخ اسلام، نشانی غلطی به جامعه ارائه کرد. وی که پیش‌از این نیز حماسه عاشورا را به نوعی مذاکره دیپلماتیک تقلیل داده بود، اینک به بهانه سالگرد شهادت امام حسن مجتبی (ع) قرائتی جدید و البته عجیب از صلح تحمیلی بر آن حضرت ارائه کرده است.

دخیل بستن به قبر خالی در ینگه‌دنیا

 

با نزدیک شدن هرچه بیشتر به پایان ماراتن انتخاباتی امریکا، رقابت میان دو نامزد این صحنه وارد مراحل حساس می‌شود و پیش‌بینی‌ها و تحلیل‌های گوناگونی از نتیجه آن مطرح می‌گردد. در این میان، متأسفانه از سوی برخی سناریوی نخ‌نمای گره زدن اقتصاد ایران و معیشت مردم به انتخاباتی که ۱۵ هزار کیلومتر آن‌سوتر برگزار می‌گردد در حال تکرار است. برخی تیتر‌های روزنامه‌های زنجیره‌ای و زمزمه‌های مطرح‌شده از سوی برخی شبه‌روشنفکران، حتی برخی چهره‌های سیاسی، قصه پرغصه معطل کردن اقتصاد کشور به یک رویداد خارجی را که به‌هیچ‌روی در کنترل ما نیست، در ذهن‌ها تداعی می‌کند.

خیال خام تفرقه‌افکنی در سپاه

هنوز چند هفته از مصاحبه زنده شبکه تلویزیونی بی‌بی‌سی فارسی با مشاور امنیت ملی سابق ترامپ، نگذشته بود که رسانه ملکه از فاز جدید عملیات رسانه‌ای خود رونمایی کرد. در قسمتی از مصاحبه یادشده جان بولتون با بی‌بی‌سی، خبرنگار این شبکه از او در خصوص نحوه براندازی نظام جمهوری اسلامی پرسید که گفتگو‌های ردوبدل شده میان او و خبرنگار، نکات در خور تأملی را آشکار ساخت.

سرمایه‌سازی‌های دفاع مقدس برای کشور

 

رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) در بیانات اخیر خود در ارتباط تصویری با شرکت‌کنندگان در آیین تجلیل از پیشکسوتان دفاع مقدس با اشاره به برکات دفاع مقدس هشت‌ساله فرمودند: «دفاع مقدس برای کشور سرمایه‌سازی کرد و سرمایه‌های ارزشمندی را برای کشور به وجود آورد.» روشن است که فهرست همه برکات و سرمایه‌آفرینی‌های دفاع مقدس از حوصله یک یادداشت کوتاه، خارج است، اما در این یادداشت به برخی از مهم‌ترین سرمایه‌هایی که این حماسه جاویدان در اختیار ملت ایران قرار داد، پرداخته می‌شود.

نظام قضایی پیوست رسانه‌ای می‌خواهد

در چند ماه اخیر رسانه‌های نظام سلطه در راستای اتهام افکنی علیه نظام در موضوعات به‌اصطلاح حقوق بشری برای تطهیر برخی محکومان دادگاه‌ها و جلوگیری از اعمال قانون در مورد آن‌ها تلاش زیادی کردند.

روشن است که مسئله اصلی برای غرب و پادو‌های رسانه‌ای‌اش به‌هیچ‌عنوان حیات یا ممات افراد مذکور نیست، بلکه بی‌اعتبار سازی نظام قضایی کشور، اتهام افکنی به آن و تلاش برای باز کردن پرونده حقوق بشری در مقصود آن‌ها به چشم می‌خورد. جالب اینجاست که همان رسانه‌ها که علیه قصاص یک قاتل فضاسازی می‌کنند، درعین‌حال خواهان اعدام شدن افرادی دیگر نیز می‌شوند!

خیالپردازی مرد سبیلو روی آنتن زنده رسانه ملکه

 

مصاحبه زنده اخیر شبکه تلویزیونی بی‌بی‌سی فارسی با مشاور امنیت ملی سابق ترامپ، علاوه بر آنکه تصویر‌های قبلی‌ای را که از شخصیت او وجود داشت زنده کرد، ماهیت رسانه استعماری انگلیس را برملا ساخت. در قسمتی از مصاحبه جان بولتون با بی‌بی‌سی، خبرنگار این شبکه از او -که در فضای رسانه‌ای و سیاسی به مرد سبیلو مشهور است- در خصوص نحوه براندازی نظام جمهوری اسلامی پرسید که گفتگو‌های رد و بدل شده میان او و خبرنگار، نکات در خور تأملی را آشکار می‌سازد.

سیاهه جنایات امریکا و چشم بسته غربگرایان

واپسین روز‌های مردادماه در تقویم تاریخ سیاسی معاصر ایران، یادآور کودتای ننگینی است که با هدایت سرویس‌های اطلاعاتی امریکا و انگلیس و برای سرنگونی یک دولت ملی در ایران اجرا شد. البته سیاهه جنایات و خیانت‌های امریکا به کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ ختم نشده و آخرین برگ این دفتر قطور، ترور ناجوانمردانه شهیدان سردار رشید اسلام سپهبد حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس در سال گذشته است که پیداست این دفتر را فعلاً پایانی نیست.

عوامل تغییر اعتماد به دولت‌ها

مردادماه در تقویم سیاسی ایران به عنوان ایام جابه‌جایی دولت‌ها بوده و در نیمه این ماه تحلیف رئیس جمهور برای یک دوره چهارساله انجام می‌پذیرد. اینک هفتمین سال دولت رئیس جمهور کنونی پایان یافت و فقط یک سال پایانی عمر این دولت باقی مانده است.

سرنوشت تلخ جاماندگان از کشتی ولایت

 

از وجوه تشابه و اشتراک تاریخ صدر اسلام و تاریخ انقلاب اسلامی، وجود پدیده خاص ریزش‌ها و رویش‌ها است که البته می‌دانیم اصولاً خصیصه هر حرکت مستمری آن است که عده‌ای به دلایل مختلف از همراهی با آن بازبمانند و در طول زمان نیز عده‌ای به آن اضافه شوند. وجود ریزش و رویش در یک حرکت سیاسی‌ـ اجتماعی (آن هم از نوع انقلابی) اصلاً عجیب و غیرمنتظره نیست. با این حال، نوع مصادیق این پدیده، خصوصاً در بعد ریزش، گاهی سبب ایجاد شگفتی در تحلیل‌گران و ناظران بیرونی و درونی می‌شود.

مذاکره بی‌فایده و پرهزینه

 

رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنرانی تلویزیونی به مناسبت عید قربان خود فرمودند: «اینکه دشمن می‌گوید بیایید مذاکره کنیم، یعنی این: بیایید پشت میز مذاکره بنشینید، ما به شما بگوییم باید شما موشک نسازید، شما هم باید قبول کنید؛ اگر قبول کردید که خب پدرتان درآمده، خودتان را بی‌دفاع کرده‌اید؛ اگر قبول نکردید، همین آش است و همین کاسه؛ باز هم دعوا، باز هم تحریم و باز هم تهدید. اینکه بنده مخالفت می‌کنم با مذاکره، معنایش این است.»

ابعاد سفر الکاظمی به تهران

سفر مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق که مورد توجه رسانه‌های منطقه‌­ای و فرامنطقه‌­ای قرار گرفت، علاوه بر مناسبات دوجانبه، در تحولات منطقه نیز مؤثر بود. به طور اجمالی برخی از مهم‌ترین ابعاد این سفر و تأثیرات آن را در چارچوب زیر می‌توان برشمرد

همه مخالفان همکاری ایران و چین

با انتشار سند پیش‌نویس برنامه همکاری بلندمدت ایران و چین، موج رسانه‌ای گسترده‌ای به راه افتاد که حاکی از تلاش جریانی سازمان یافته برای مقابله و یا به نتیجه نرساندن این برنامه همکاری بود. در این راه از ابهامات موجود در ذهن برخی نخبگان و افکار عمومی نیز سوءاستفاده شد. طبیعی است که موشکافی این برنامه و اسناد آن مجالی مجزا و مبسوط می‌طلبد که در حوصله این سطور نیست، اما در یک نگاه اجمالی می‌توان یک دسته‌بندی ساده از مخالفان و منتقدانی که در برابر این برنامه همکاری به اظهار نظر پرداخته‌اند، ارائه داد.